وجود خلاقیت Ù…Ùید است اما قدرت بهره‌وری از آن است Ú©Ù‡ مسیر نوآوری را ساده‌تر می‌کند؛ در واقع مهارت Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از تکنیک‌های خلاقیت است Ú©Ù‡ شما را در راه رسیدن به ایده‌ای جذاب Ùˆ نو یاری می‌کند.
لیتنونن خلاقیت را نوعی مهارت اکتسابی Ù…ÛŒâ€Ø¯Ø§Ù†Ø¯ØŒ او معتقد است Ú©Ù‡ با انجام دادن نوعی از Ø±ÙØªØ§Ø±Ù‡Ø§ÛŒ خاص یا پیش Ú¯Ø±ÙØªÙ† سبک خاصی از زندگی می‌توان مهارت خلاقیت را در خود Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ داد؛ مانند ورزشکاری Ú©Ù‡ با انجام دادن تمرین‌â€Ù‡Ø§ÛŒ روزانه، به تقویت بدن Ùˆ نیروی Ùیزیکی خود می‌پردازد، با انجام تمرینات ذهنی نیز می‌توان از قدرت ذهنی بیشتری برخوردار شد. یادداشت‌برداری، سؤال پرسیدن، Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ انگیزه، Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از تکنیک‌های خلاقیت Ùˆ تÙکر Ùˆ خیال‌پردازی همگی از جمله تمریناتی هستند Ú©Ù‡ می‌توان از آن‌ها در جهت Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ مهارت خلاقیت Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کرد. تکنیک‌های خلاقیت به عنوان ابزاری برای رشد خلاقیت ÙØ±Ø¯ÛŒ Ùˆ ØÙ„ خلاق مسئله Ú©Ù…Ú© شایانی به ÙØ±Ø¯ در تمامی مراØÙ„ خلاقیت دارد. در ادامه به ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¨Ø±Ø®ÛŒ از این Ùن‌ها می‌پردازیم.
تکنیک Ø·ÙˆÙØ§Ù† ذهن در سال Û±Û¹Û³Û¸ توسط الکس اس آزبور ابداع گردید. اساس این تکنیک ایجاد یک گردهمایی است Ú©Ù‡ از طریق آن راه‌ØÙ„ÛŒ برای مشکل، با انباشته ساختن تمام ایده‌ها Ú©Ù‡ در Ù„ØØ¸Ù‡ به‌ وسیله اعضا ارائه می‌شود. سه جزء اصلی در خلق خلاقانه مسائل: Û±. ØÙ‚یقت‌یابی ۲. ایده یابی Û³. ارزیابی راه‌ØÙ„‌ها، هستند.
در این تکنیک دو اصل مهم است، یکی اینکه قضاوت، نتیجه†گیری در آخر جلسه انجام می‌شود Ùˆ دوم اینâ€Ú©Ù‡ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ باید بیشترین ایدهâ€â€ŒÙ‡Ø§ را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ù†Ø¯ Ùˆ ØØªÛŒ Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒØªâ€ŒÙ‡Ø§ را برای ارائه ایدهâ€â€ŒÙ‡Ø§ در نظر نگیرند. این تکنیک دارای قوانینی است Ú©Ù‡ رعایت آن‌ها الزامی است. اول اینکه در این تکنیک انتقاد کردن ممنوع است. دوم اینکه ترتیب خاصی برای ارائه ایده‌ها وجود ندارد Ùˆ چرخش آزاد است. در این تکنیک باید بیش از ØØ¯ لزوم ایده تولید شود. این تکنیک بر مبنای Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ تعداد ایده‌ها است Ùˆ در نتیجه باید در آن ایده‌ها تلÙیق شوند Ùˆ پیشنهاد‌های همدیگر را بهبود دهند. در تکنیک‌های خلاقیت باید ایده‌â€Ù‡Ø§ با یکدیگر اقتباس، تعدیل، جانشین، جمع، ضرب، تقسیم Ùˆ ØªÙØ±ÛŒÙ‚ شوند.
تکنیک دیگر را می‌توان تکنیک “چرا؟” نامید. در این تکنیک برای مسائل Ø·Ø±Ø Ø³Ø¤Ø§Ù„ می‌شود. همان‌طور Ú©Ù‡ در کودکی این کار را انجام Ù…ÛŒâ€â€ŒØ¯Ø§Ø¯ÛŒÙ…. در کودکی برای ندانسته‌هایم چرا Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€â€ŒÚ©Ø±Ø¯ÛŒÙ… Ùˆ در بزرگسالی باید برای دانسته‌هایمان Ø·Ø±Ø Ø³Ø¤Ø§Ù„ کنیم، مثلاً چرا در ادارات رشوه Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ می‌شود؟
تکنیک دیگر Ø´Ú©ÙˆÙÙ‡ آبی نام دارد. در این تکنیک یک موضوع اصلی ÛŒØ§ÙØª می‌شود در ØÙˆÙ„ این موضوع، ایده‌ها، کاربردها Ùˆ راه†ØÙ„â€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒÛŒ ارائه می‌شود. این ایدهâ€â€ŒÙ‡Ø§ Ú©Ù‡ در ابتدا ارائه می‌شوند ایدهâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ مبنا هستند Ú©Ù‡ موجب می‌شوند تا ایده‌های جدید به وجود آیند.
تکنیک بعدی نیز نوعی Ø·Ø±Ø Ø³Ø¤Ø§Ù„ است، “Ú†Ù‡ می‌شود اگر…”ØŒ به طور Ú©Ù„ÛŒ برای خلاقیت باید Ùکر از قالب‌های ذهنی، شرایط موجود، پیشâ€Ùرض‌ها، عادات Ùˆ استاندارد آزاد شود تا بتواند موضوعات را از زوایای دیگر مورد بررسی قرار دهد Ùˆ ایده‌های جدید را تداعی کند. بر همین اساس این تکنیک Ú©Ù…Ú© قابل‌ توجهی به آزادسازی Ùکر برای جمع†آوری ایده‌های جدید می‌کند. برای ÛŒØ§ÙØªÙ† ایده‌های جدید می‌توان از سؤالات “Ú†Ù‡ می‌شود اگر…ØŸ” Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کرد. این تکنیک می‌تواند قدرت خلاقیت را بدون داشتن موضوعی خاص Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ دهد، ضمن اینâ€Ú©Ù‡ می‌توان از آن به عنوان یک ØªÙØ±ÛŒØ یا شوخی Ùˆ سرگرمی در همه اوقات Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کرد.
تکنیک دیگر، تکنیک اسکمپر (scamper) است. این تکنیک نیز به نوعی Ø·Ø±Ø Ø³Ø¤Ø§Ù„ است. این تکنیک ترکیبی از سؤالات مختل٠که در دسته‌بندی‌های مختل٠قرار می‌â€Ú¯ÛŒØ±Ù†Ø¯:
Ø·Ø±Ø Ø³Ø¤Ø§Ù„Ø§ØªÛŒ مانند Ú†Ù‡ موادی را به جای مواد دیگر به کار ببریم تا نتیجه مجدد ØØ§ØµÙ„ شود؟ به جای تبلیغ در تلویزیون از Ú†Ù‡ روشâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ تبلیغی دیگری Ù…ÛŒâ€Œâ€ØªÙˆØ§Ù†Ù… Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کنم؟
برای مثالی واضØâ€ŒØªØ± در این â€Ø¨Ø§Ø±Ù‡ می‌توان کار ارشمیدس در اندازه†گیری ناخالصی تاج زرین را بیان کرد: ارشمیدس برای تشخیص میزان ناخالصی تاج زرین آن را در آب ÙØ±Ùˆ برد Ùˆ ØØ¬Ù… آن را به دست آورد Ùˆ با ضرب کردن ØØ¬Ù… در وزن مخصوص طلا Ùˆ مقایسۀ آن با وزن طلای خالص متوجه ناخالصی تاج Ùˆ میزان آن گردید. در واقع به‌ جای اندازه†گیری ØØ¬Ù… تاج اندازۀ جا به â€Ø¬Ø§ÛŒÛŒ آب را به دست آورد.
سؤالاتی را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†ÛŒÙ… Ùˆ تصور می‌کنیم Ú©Ù‡ اگر مواد را با یکدیگر ترکیب کنیم Ú†Ù‡ می‌شود؟ آیا Ù…ØØµÙˆÙ„ بهتر Ùˆ کاراتری ØØ§ØµÙ„ می‌شود؟
مثلاً آیا ساختن آلیاژ بهتر است یا خیر؟ چطور است ÙˆØ§ØØ¯Ù‡Ø§ÛŒ سازمان را با یکدیگر ادغام کنیم؟، ترکیب عدسیâ€â€ŒÙ‡Ø§ Ùˆ ساختن عینکâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ دو تکه یا ترکیب برس‌‎â€Ù‡Ø§ÛŒ با یک لوله آب برای شستن پنجرهâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ قطار.
این‌ Ú©Ù‡ از خود بپرسیم این موضوع شبیه Ú†Ù‡ چیزی است؟ مثلاً تلویزیون را شبیه به Ú†Ù‡ چیزی می‌توان ساخت؟ یا ساخت هلیکوپتر با اقتباس از سنجاقک را می‌توان نتیجه چنین تÙکراتی دانست.
سؤالاتی مانند چطور است رنگش را عوض کنیم؟ یا چطور است Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Ù‡â€Œâ€Ø§Ø´ را دو برابر کنیم؟
Ø§ÙØ²ÙˆØ¯Ù† ØØ±Ú©Øª در تابلوهای ØØ±Ú©ØªÛŒ می‌تواند مثالی برای این موضوع باشد، یا اینکه لاستیک اسÙنجی برای بالش مناسب نبود Ùˆ ÙØ±Ø¯ÛŒ Ùکر کرد Ú©Ù‡ می‌توان لاستیک خام را پخت Ùˆ اکنون ما صندلی‌â€Ù‡Ø§ Ùˆ تشک‌های لاستیکی مناسبâ€â€ŒØªØ±ÛŒ داریم یا تولید لاستیکâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ Ù¾Ù‡Ù†â€Œâ€ØªØ± Ú©Ù‡ در شرایط مناسب کارایی بسیار بهتری دارند.
اینکه با خود بپرسیم با وسیله‌های خراب چه†کاری می‌توان انجام داد؟ یا Ú†Ù‡ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€Œâ€Ø§ÛŒ می‌توان از طرØâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒÛŒ Ú©Ù‡ به نتیجه Ù†Ø±Ø³ÛŒØ¯Ù‡â€Œâ€Ø§Ù†Ø¯ کرد؟ از پوست پسته Ú†Ù‡ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ دیگری می‌توان کرد؟
مانند ساده‌سازی ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ سازمانی یا Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از موتورهای انژکتوری به‌ جای موتورهای دیزلی برای سبک کردن ماشین، همگی کارهایی هستند Ú©Ù‡ می‌توان آن‌ها را مثال‌های خوبی برای این روش دانست.
تغییر جای یک قطعه نسبت به قطعه دیگر، برای انجام یک کار Ú†Ù‡ ساعت دیگری می‌تواند مناسب باشد؟ طراØÛŒ موتور ماشین در قسمت عقبی یا ØØªÛŒ تغییر ساعت کار اداری برای کنترل تراÙیک.
از دیگر Ùن‌های مشهور خلاقیت روش دلÙÛŒ است. در این روش در بین گروهی از کارشناسان Ùˆ نخبگان پرسشنامهâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒÛŒ توزیع می‌شود Ùˆ پاسخ‌ها Ùˆ نظرات Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ به صورت مجزا Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª می‌شود. ویژگی این روش Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از نظرات Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ØŒ بدون تأثیرگذاری Ø±ÙØªØ§Ø± متقابل اجتماعی است Ú©Ù‡ معمولاً در ÙØ¶Ø§ÛŒ جمعی روی می‌دهد Ùˆ مانعی در برابر ابراز عقاید نظرات می‌شود.
تکنیک نمودار استخوان ماهی یا ایشیکاوا، از دیگر تکنیک‌های خلاقیت است. این روش در سال Û±Û¹Û¶Û° توسط Ù¾Ø±ÙˆÙØ³ÙˆØ± کائورو ایشیکاوا از دانشگاه توکیو به هد٠قاعدهâ€â€ŒÙ…ند کردن پروسه کنترل Ú©ÛŒÙیت طراØÛŒ شد. هد٠اصلی این تمرین، شناسایی Ùˆ تهیه Ùهرستی از کلیه علل Ø§ØØªÙ…الی مسئله مورد نظر است. این روش در درجه اول یک تکنیک گروهی شناسایی مسئله است اما توسط Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ Ùˆ به تنهایی نیز قابل‌ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ است.
تکنیک دیگر TRIZ است. این تکنیک نتیجه بررسی‌â€Ù‡Ø§ÛŒ یک Ù…ØÙ‚Ù‚ روسی به نام جنریچ آلتشولر در سال Û±Û¹Û¶Û´ است Ùˆ نام آن مخÙ٠عابرتی روسی است Ú©Ù‡ ترجمه آن می‌شود تئوری ØÙ„ خلاقانه مسئله Ú©Ù‡ درصدد است ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ برئز تÙکرات خلاقانه را به صورت یک ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ سیستماتیک تعری٠کند. این چنین بیان می‌کند Ú©Ù‡ اختراع نیز می‌تواند مشمول یک مدل مرØÙ„Ù‡ به مرØÙ„Ù‡ باشد Ú©Ù‡ با Ø·ÛŒ مراØÙ„ آن خروجیâ€â€ŒØ§Ø´ اختراع Ùˆ تÙکرات نوآورانه است.
آخرین تکنیک‌های خلاقیت Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ØŒ تکنیک شکستن Ù…ÙØ±ÙˆØ¶Ø§Øª قبلی است. برای رسیدن به خلاقیت باید در ذهنمان روش‌های تکراری را کنار بگذاریم Ùˆ به دنبال شیوه‌های نو باشیم.
همچنان تأکید بر آن است Ú©Ù‡ مسیرهای ذهنی تازه‌ای را تجربه کنیم، بتوانیم قدمی نو در مسیری نو برداریم. اگر هر بار روشی تکراری را برگزیدیم در آخر هر بار با نتیجه‌ای تکراری روبرو خواهیم شد؛ پس الگوهای Ù¾ÛŒØ´â€ŒÙØ±Ø¶ ذهنی را کنار گذاشته یا از آن‌ها برای پردازش ذهنیتی نو Ú©Ù…Ú© بگیریم.
[lrm_form default_tab=”login” logged_in_message=””]
[restrict]
Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª PDF این مقاله
  [maxbutton id=”1″ url=”http://mshojaie.com/wp-content/uploads/2019/02/10.pdf”]
[/restrict]
1 Comment
با عرض سلام Ùˆ ادب Ù…ØØ¶Ø± استاد بزرگوار خودم
بدور از تملق Ùˆ چاپلوسی عرض میکنم Ø§ÙØªØ®Ø§Ø± خودم میدونم Ú©Ù‡ در کلاس های شما ØØ¶ÙˆØ± دارم.
مطالب شما رو از دیدگاه چندین مدیر جویا شده ام که تماما توصیه به پیگیری بنده نسبت به کسب علم از شما نمودن.
کمال تشکر از شما را دارم و خوش شانسی خودم میدونم که شما رو به عنوان استاد راهنمای خود دارم.
یا علی در پناه خدا باشید وآرزومند آرزوهای شما هستم
با Ø§ØØªØ±Ø§Ù… Ùˆ Ø§ÙØªØ®Ø§Ø± دانشجوی شما سید امید میرسید در ÙˆØ§ØØ¯ کاراد