میانگین زمان مطالعه: 4 دقیقه

نوآوری به معنی خلاقیت عینیت یافته است؛ به عبارت دیگر نوآوری فرایند کسب اندیشه ‏ای خلاق و تبدیل آن به محصول و خدمت و یا یک روش عملیاتی است.

اما از لحاظ لغوی، نوآوری از واژه لاتین innovate به معنای ساختن یک‌چیز جدید گرفته‌شده است. شباهت‏ های زیاد میان نوآوری و خلاقیت باعث شده است تا اغلب در زبان عامه و به اشتباه این دو واژه را به‌جای هم به کار می‏ برند، در حالی که این دو مقوله دارای تفاوت ‏های اساسی هستند. اگر خلاقیت را ایجاد فکرهای جدید تعریف کنیم، نوآوری را می‌توان ایجاد و عملی ساختن فکرهای جدید تعریف نمود.

در تعاریف دیگری که برای نوآوری بیان شده است، کارتر و همکارانش نوآوری را فرایند تبدیل فرصت‌ها به ایده ‏های جدید و کاربردی کردن آن‌ها به طور گسترده. در تعریف دیگر پالمر نوآوری را فرایند تبدیل فکرها و ایده ‏ها به عمل و نتایج سودمند تعریف کرده است.

معمولاً افراد نوآور مراحل زیر را برای اینکه بتوانند ایده ‏ها را بهترین شکل به نتایج مبدل کنند انجام می‌دهند که به ترتیب عبارت‌اند از:

• اخذ ایده
• تکامل و پردازش ایده
• آزمایش‌های اولیه و امکان‌سنجی
• اجرا و اصلاح آینده

اما نوآوری انواع مختلفی دارد و آن را در پنج گروه تقسیم ‏بندی می‌کنند:

۱. نوآوری در منابع و مواد خام

۲. نوآوری در محصول

۳. نوآوری در روش‌ها و فرایند تولید

۴. نوآوری در تشکیلات سازمانی و ادارات

۵. نوآوری در بازار

در دسته‌بندی دیگری کایا نوآوری را به سه دسته تقسیم می‌کند و معتقد است نوآوری به هر شکلی که صورت گیرد نتایج آن در یکی از شکل ‏های زیر ظهور می ‏یابد:

 ۱. نوآوری در محصول: محصول اعم از کالای فیزیکی یا خدمت، چیزی است که مشتری حاضر است در قبال دریافت آن، پول پرداخت کند؛ بنابراین محصول پتانسیل بر طرف کردن نیاز مشتریان را دارد. نوآوری در محصول یا خدمت، به مواردی اشاره دارد که به ارائه محصول یا خدمت جدید منجر می‌گردد.

 ۲. نوآوری در فرایند (روش یا تشکیلات اداری و یا فرایند تولید): بهبود فرایند تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت نیز می‌تواند هدف نوآوری باشد.

۳. نوآوری در بازار (شناسایی بازارهای جدید): نوآوری در بازار، شکل خاصی از نوآوری است. افرادی که دارای شم قوی از تجارت و دارای دیدگاه ‏های اقتصادی درخوری می باشند، آماده ارائه طرح ‏های نوآورانه در این زمینه هستند.

همان‌طور که قبلاً بیان شد، تفاوت نوآوری و خلاقیت در این است که نوآوری مرحله عملیاتی است و درنتیجه در این سطح موانع بیشتری وجود دارد. موانع موجود در راه نوآوری را می‌توان موارد زیر دانست:

۱. عدم تشویق
۲. عدم قبول ریسک
۳. عدم دسترسی به منابع
۴. نداشتن وقت برای تفکر
۵. عدم پاسخ سریع به ایده‌ها
۶. عدم اطمینان از سرقت ایده
۷. عدم دسترسی به اطلاعات شفاف
۸. افق دید کوتاه

ابعاد نوآوری

اما نوآوری را می‌توان به پنج سطح تقسیم کرد که هر کدام سهم مشخصی را از این فرایند دارند:
۱. راه‌حل‌های معمولی و بدیهی (۳۲%): این سطح از نوآوری باعث به وجود آمدن بهبودهای کوچک می‌شود و یک ویژگی خاص اصلاح یا تقویت می‌شود.

۲. نوآوری‌های کوچک در یک موضوع (۴۵%): لازمه این سطح از نوآوری داشتن اطلاعات لازم درباره فناوری است. این سطح از نوآوری باعث به وجود آمدن بهبودهای کوچک هم‌زمان با کاهش تناقض‏ ذاتی در سیستم می‌شود. با این کار تغییرات آرامی در سیستم به وجود می ‏آید.
۳. نوآوری‌های بزرگ در یک فنّاوری (۱۸%): این سطح از نوآوری باعث بهبود چشمگیر در سیستم می‌شود و تناقضات موجود با معرفی چند محصول جدید رفع می‌شود. در این سطح ایده‏ ها از جایی خارج از قواعد و قوانین پذیرفته شده به سیستم وارد می ‏شوند.
۴. نوآوری خارج از محدوده فنّاوری (۴%): این سطح از نوآوری با اختراعاتی خارج از حوزه فناوری موجود و ارائه راه ‏حل ‏هایی خارج از الگوی معمول در فناوری است. برای مثال می‌توان تمیز کردن سطوح از طریق حفره سازی با امواج فراصوت را بیان کرد.
۵. اکتشاف (۱%): این سطح از نوآوری خارج از زمان و محدوده دانش است و پدیده ‏ای جدید را معرفی می ‏کند و مانند لیزر و ترانزیستورها

اما نوآوری چه کاربردی در سازمان ‏ها دارد؟

نوآوری از کانال‌های مختلفی باید وارد شود، یکی از اصلی ‏ترین کانال‏ هایی که نوآوری از طریق آن وارد سازمان می‌شود واحد توسعه (R&D) است. این واحد دارای سه وظیفه اصلی در سازمان است:

۱. بررسی دقیق و مداوم بازار، رقبا و روند سلیقه‌های مشتریان

مغازه ‏داران به فروش کدام محصولات تمایل بیشتری نشان می‌دهند؟
رقبا: چه محصولاتی را تولید کرده‏ اند؟ کدام‌یک از محصولات تولیدشده توسط رقبا، با موفقیت تجاری همراه بوده است؟ کدام‌یک از محصولات تولیدشده توسط رقبا دارای طرح جدید و قابل مانوری است؟
بازار: مناطق و بازارهای مختلف مستعد خرید کدام دسته از محصولات هستند؟

روند سلیقه‌های مشتریان: طرح‌های جدید و مد بر تولید کدام کالاها تأکید دارد؟ چه رنگ ‏ها و چه طرح‏ هایی بیشتر مورد پسند بازار هدف است؟

۲. ایده یابی و طراحی محصولات جدید که شامل ۲ آیتم است

تولید محصولات کامل، خلاقانه و منحصر به فرد: تولید محصولاتی که تنها تولیدکننده آن خود ما هستیم و محصول در انحصار تولید ما قرار دارد.
تولید محصولات پرفروش: شناسایی و تولید محصولاتی که سایر رقبا تولید می‌کنند و از فروش خوبی برخوردار است. البته برای تولید محصولات با این روش لازم است کمی محصولات تغییر یابند.

۳. بهبود محصولات فعلی به منظور افزایش فروش که شامل ۴ آیتم است

ارتقای فنی محصول: بهبود محصول از بعد کارایی، سهولت استفاده، اندازه و هرگونه تغییر فنی که به افزایش فروش محصول منجر گردد.
ارتقای کیفی محصول: بهبود محصول از بعد کیفیت و هر گونه تغییر کیفی که می‌تواند به افزایش فروش منجر گردد.
ارتقای جنبه‌های زیبایی‌شناختی محصول: بهبود محصول از نظر تغییر رنگ، طرح، جلوه و هرگونه تغییری که به زیباتر شدن محصول کمک نماید.
ارتقای محصول از نظر به روزرسانی: تغییر محصول به حالتی که مطابق بر سلیقه‌های عمومی و مدهای جامعه باشد.

سخن آخر

تا به اینجا ارکان مهم نوآوری را مرور کردیم که در همپوشانی یکدیگر نقش اساسی داشتند اما در حوزه‌ی مدیریت کسب‌ و کار و ارتباط آن با خلاقیت مبحثی مهم پیش رو است. مدیریت و ارتباط آن با حوزه‌های مختلف همیشه بحث‌برانگیز بوده اما در قالب کارآفرینی همچون چتری است که همه‌ی عوامل را زیر خود می‌گیرد تا بهترین شکل ممکن از پتانسیل‌های موجود بهره برد و بتوان کم‌ترین آسیب را متقبل شد.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید