نوآوری در چین

نوآوری عامل رونق صنعتی و اقتصادی در هر کشوری است و معیارهای کمی مختلف نشان می‌دهند که چین به‌خوبی در مسیر تبدیل‌شدن به بازیگری قدرتمند در این عرصه در حال حرکت است. دولت چین در اواخر دهه ۷۰ با چشم‌انداز تبدیل کردن این کشور به «کشوری نوآور و خلاق» سیاست‌های گسترده‌ی علم و فناوری را اجرا کرده است. از پیامدهای این سیاست‌ها نزدیک شدن چین به حضور در جمع پیشروان قافله‌ی علم و فناوری جهان است. در ادامه چند اقدام مهم که به چین در رسیدن به این جایگاه کمک بسیاری کرده‌اند را بیان خواهیم کرد.

تحولات سیاست نوآوری در چین

در طول پنج کنفرانس ملی مهم علم و فناوری بین سال‌های ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۶ تصمیمات راهبردی اتخاذ شد که منجر به شکل‌دهی و طرح‌ریزی مجدد بسیاری از سیاست‌ها و اقدامات قبلی گردید. با توجه به ویژگی‌های این کنفرانس‌ها، تحول سیاست‌های نوآوری چین در چهار دوره بررسی می‌شود: قبل از اصلاحات ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ میلادی؛ بین ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۴؛ بین ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵؛ و بعد از ۲۰۰۶ میلادی.

دوره‌ی اول

در دوره‌ی اول، در کنفرانس ملی علم ۱۹۷۸ و در زمان دنگ ژیائوپینگ، بر این نکته تأکید شد که علم و فناوری، نیروی اصلی بهره‌وری در رشد اقتصادی است و روشنفکران بخشی از طبقه‌ی کاری جامعه محسوب می‌شوند. از ویژگی‌های مهم این دوره می‌توان به نقش پر رنگ دولت در حمایت از آزمایشگاه‌های عمومی و در مقابل نقش ناچیز بنگاه‌ها در پژوهش نوآوری و همچنین نبود ارتباط بین دولت، بنگاه‌ها و دانشگاه‌ها اشاره کرد.

دوره‌ی دوم

با تصمیم دولت برای اصلاح نظام اقتصادی، اصلاحات نهادی نظام علم و فناوری نیز در سال ۱۹۸۵ میلادی آغاز شد. مهم‌ترین سیاست علم و فناوری در این دوره، تصمیم CCPCC در سال ۱۹۸۵ میلادی بود که به اصلاح نظام علم و فناوری در چین مربوط می‌شد. طی این دوره بنگاه‌ها و دانشگاه‌ها نیز نقش فعال‌تری در نظام نوآوری کشور ایفا کردند.

دوره‌ی سوم:

مشخصه این دوره، ورود مفهوم «نوآوری» به گفتمان چینی‌ها بود و سیاست‌های نوآوری چین از سیاست‌های علمی، فناوری و صنعتی فراتر رفت. همچنین در این دوره نقش بنگاه‌ها در نظام نوآوری قوی و گسترده‌تر شد و تعامل آن‌ها با دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های عمومی بیشتر گردید.

دوره‌ی چهارم:

از سال ۲۰۰۶ به بعد برنامه راهبردی میان‌مدت و بلندمدت برای توسعه‌ی علم و فناوری (MLP)، اهداف و اولویت‌های کلیدی چین در حوزه‌ی علم و فناوری را مشخص می‌کند. انتشار MLP در ژانویه‌ی ۲۰۰۶ میلادی، برهه نمایی جدید درحرکت چین در مسیر نوآوری بود.

شاخص‌های نوآوری، علم و فناوری در چین

با درپیش گرفتن سیاست‎های نوآوری در چین، سهم سرمایه‌گذاری پژوهشی چین از ۱۹٫۱ درصد به ۲۰٫۴ درصد از کل مخارج R&D جهان رسیده و در سال ۲۰۱۶ میلادی، بعد از آمریکا، بیشترین میزان سرمایه‌گذاری روی R&D را داشته است. بر اساس برآوردها کشور چین ازنظر سرمایه‌گذاری پژوهشی در سال ۲۰۱۹ میلادی از مجموع کشورهای اروپایی پیشی می‌گیرد و طی ده سال آینده ایالات‌متحده آمریکا را هم پشت سر خواهد گذاشت. با رشد انفجاری تعداد مقالات علمی چین در سال‌های اخیر و رشد ۱۶٫۷ درصدی آمار ثبت اختراعات در سال ۲۰۱۱ میلادی این کشور به جایگاه نخست ثبت اختراعات جهان رسیده است.

نوآوری در ایران

پژوهشگران با تشبیه توسعه فناوری از طریق توسعه‌ی آموزش به سرنا زدن از سر گشاد، معتقدند یادگیری تدریجی، بهره‌برداری و پذیرش الگوی نوآوری از کشورهای توسعه‌یافته و تعدیل آن متناسب با وضعیت کشور، درس آموخته‌ی مهمی از تجربه‌ی چین در مسیر نوآوری است و بیانگر این مهم که نوآوری را نمی‎توان از طریق سیاست‌های صرف علم و فناوری گسترش داد.

در سال‌های اخیر فعالان عرصه علم و فناوری از سایر گروه‌ها جداشده‌اند و این در حالی است که تجربه جهانی ازجمله کشور چین نشان داده است نوآوری از طریق توسعه سیاست‌های علمی و صنعتی تقویت می‎شود. نوآوری و فناوری را نمی‎توان اموری داخلی و صرفاً ملی محسوب نمود. فناوری و نوآوری موضوعی جهانی است و به همین دلیل به همکاری‎های بین‌المللی نیازمند است.

این مقاله برگرفته از نتایج تحقیق خانم مرضیه شاوردی و آقای امیر ناظمی است که با دریافت فایل PDF مربوط می‎توانید ضمن مطالعه کامل از نکات و موضوعات مهمی پیرامون نوآوری در چین و الزامات پیاده‌سازی این سیاست‌ها در ایران بهره‌مند گردید.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]