تفویض اختیار

تصمیم‌گیری در سازمان‌های مختلف باتوجه به شرایط حاکم بر آن‌ها از جمله اندازه، شیوه مدیریت، حوزه کاری و … در سطوح گوناگون به انجام می‎رسد. یکی از مهم‌ترین مسائلی که امروزه در حوزه‌ی مدیریت مطرح است، موضوع تمرکز و عدم تمرکز سازمانی است که بر مبنای اصل تفویض اختیار (Authority Delegation) صورت می‌گیرند؛ به این معنا که در صورت تفویض اختیار شاهد عدم تمرکز سازمانی خواهیم بود.

تفویض اختیار به معنای آن است که مدیر یک سازمان و یا ارگان و به‌طورکلی یک مقام مسئول که محدوده‌ی اختیارات مشخصی دارد، بخشی از اختیارات خود را جهت انجام برخی امور که ازنظر اهمیت در درجه‌ی پایین‌تری قرار می‌گیرند، به مسئولان تابعه واگذار می‌نماید، اما باید در نظر داشت که مسئولیت نهایی انجام آن‎ها با خود مدیر مجموعه است و بدین ترتیب می‌تواند وظایف و مسئولیت‌های خویش را که شامل امور مهم‎تری هستند باکیفیت مطلوب‌تر به انجام رساند. درواقع اصل تمرکز زدایی و تفویض اختیار، مدیر یک مجموعه را قادر می‌سازد تا وقت ارزشمند خود را صرف اموری کند که در راستای محقق کردن اهداف مجموعه از اهمیت بیشتری برخوردارند.

ارکان و اصول تفویض اختیار

تفویض اختیار ۴ رکن اصلی و اساسی دارد که عبارتند از: اطلاعات، دانش و مهارت لازم، قدرت و پاداش. نیروی انسانی تحت امر یک مدیر ۳ مورد اول را جهت انجام دادن وظایف محوّله نیاز دارند و مورد چهارم جهت ایجاد انگیزه برای نیروی انسانی لازم و ضروری است تا وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد.

آنچه در فرآیند تفویض اختیار لازم و ضروری به نظر می‌رسد، رعایت اصول و پیش‌شرط‌های آن است که بدون اجرای آن‌ها تقریباً تفویض اختیار بی‌معنا خواهد بود. به‌عنوان‌مثال یکی از این اصول تناسب بین اختیار و مسئولیت است؛ چراکه اگر به مسئولان تابعه وظایفی محوّل شود که اختیارات کافی جهت انجام آن را نداشته باشند، نمی‌توان از آنان انتظار داشت که مسئولیت خود را به‌درستی انجام دهند.

مزایا و محدودیت‌های تفویض اختیار

شاید بتوان گفت به‌نوعی تفویض اختیار یک ترفند مدیریتی است که برخی مدیران باتجربه و آگاه آن را به کار می‌گیرند و از محاسن آن بهره‌مند می‌شوند که اگر بخواهیم به چند مورد از این محاسن اشاره‌کنیم، می‌توانیم افزایش بازدهی نیروی انسانی، تقویت همکاری (Team work) و همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد جلوگیری از اتلاف وقت مدیران را نام ببریم.

البته این روش محدودیت‌هایی را نیز به دنبال دارد که باید به آن‌ها توجه نمود. این بدان معناست که نمی‌توان تمامی مسئولیت یک مدیر را به زیردستان تفویض نمود. به‌عنوان‌مثال تعیین اهداف کلی مجموعه و یا استخدام / اخراج کردن کارمندان، جزء مسئولیت‌هایی هستند که یک مدیر نمی‌تواند به‌سادگی آن‌ها را به زیردستان خود واگذار نماید؛ چراکه این اختیارات از اهمیت قابل‌توجهی برخوردارند و واگذار کردن این اختیارات به نیروی انسانی تابعه ریسک بزرگی به شمار می‌رود.

همان‌طور که در سطور بالا از اهمیت و برخی ویژگی‌های اصل تفویض اختیار برایتان گفتیم، پرواضح است که به کار بردن این اصل در سطوح بالای مدیریتی اجتناب‌ناپذیر بوده و مسئولان و مدیران مجموعه‌ها لاجرم باید در جهت پیشبرد هر چه‌بهتر مجموعه‌ی خود از این اصل، حداکثر استفاده‌ی ممکن را ببرند.

این مقاله خلاصه‌ای از پژوهش‎های خانم پریسا محی‌الدینی است که آن اصول کلی در تفویض اختیار را بیان نموده است و مثال‎هایی را در ارتباط با مزایا و معایب آن مطرح کرده است. برای مطالعه کامل‌تر پیرامون موضوعات مطرح‌شده می‎توانید از فایل PDF کامل آن استفاده بفرمایید.

شما می توانید فایل PDF کامل این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]