میانگین زمان مطالعه: 3 دقیقه

در بیشتر قراردادهای آتی معامله فیزیکی کالا انجام نمی‌شود. علت این موضوع بستن موضع معاملاتی قبل فرارسیدن زمان تحویل کالا توسط اکثر سرمایه‌گذاران است. چراکه تحویل کالا تحت شرایط قرارداد آتی اغلب مشکل و نسبتاً پرهزینه است. بستن یک موضع معاملاتی یعنی ورود سرمایه‌گذار به یک معامله جدید و اتخاذ یک موضع معاملاتی، عکس حالت قبلی است. برای مثال، سرمایه‌گذاری که با استفاده از یک قرارداد آتی وارد معامله خرید غلات به تحویل ماه ژوئیه شده است، می‌تواند موضع معاملاتی خود را در بیستم ژوئن تغییر دهد؛ یعنی به فروش قرارداد آتی غلات به تاریخ تحویل ژوئیه اقدام نماید.

مشخصات قرارداد آتی

در یک قرارداد آتی طیف وسیعی از دارایی‌ها که می‌توانند کالا یا دارایی مالی باشند، مورد معامله قرار می‌گیرد. به همین دلیل قراردادها در این بازار باید مشخصات خاص و دقیقی داشته باشند که عبارتند از موارد زیر:

• نوع دارایی
• اندازه قرارداد (به ازای هر قرارداد چه مقدار دارایی باید تحویل داده شود)
• مکان تحویل دارایی
• زمان تحویل دارایی

هنگامی‌که فروشنده آمادگی تحویل کالا را دارد، ” اطلاعیه برنامه تحویل “ را به بورس می‌فرستد. در این اطلاعیه مکان تحویل و نوع دارایی که توسط فروشنده انتخاب شده است، ذکر می‌شود.

در ادامه به توضیح موارد فوق می‌پردازیم:

دارایی پایه

اگر دارایی موردنظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل‌قبول کالا توسط بورس تعیین شود. چراکه ممکن است، انواع مختلفی ازنظر کمی و کیفی از کالای موردنظر در بازار موجود باشد.

در مورد دارایی‌های مالی، معمولاً نیازی به تعیین ویژگی‌ها و مشخصات نیست؛ اما برخی از دارایی‌های مالی، مثل اوراق قرضه خزانه و اسناد خزانه که نوعی ابهام در مورد آن‌ها وجود دارد، توسط بورس تعریف‌شده‌اند.

اندازه قرارداد آتی

اندازه قرارداد، حجم دارایی را که طی یک قرارداد باید تحویل داده شود، مشخص می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، مقدار استانداردشده دارایی پایه را به‌اصطلاح، اندازه قرارداد گویند. اگر اندازه قرارداد خیلی بزرگ باشد، سرمایه‌گذارانی که به پوشش ریسک حجم کمی از دارایی موردنظر تمایل دارند، یا می‌خواهند در مورد حجم کمی از دارایی مذکور به امر سفته‌بازی بپردازند، نمی‌توانند از این قراردادها استفاده کنند؛ اما اگر اندازه قرارداد خیلی کوچک باشد، با توجه به اینکه برای هر قراردادی که معامله می‌شود، هزینه‌ای تعلق می‌گیرد، هزینه معاملات افزایش می‌یابد.

نحوه تحویل

مکان تحویل کالا باید توسط بورس مشخص شود. اگر گزینه‌های مختلفی برای مکان تحویل مشخص‌شده باشد، پس از انتخاب مکان توسط فروشنده، قیمت بر اساس آن تعدیل می‎شود.

ماه‌های تحویل

هر قرارداد آتی با توجه به ماه تحویل آن، خوانده می‌شود. ماه‌های تحویل از یک قرارداد به قرارداد دیگر متفاوت است و در هر مقطع زمانی، قراردادها برای نزدیک‌ترین ماه تحویل و یا سایر ماه‌های تحویل معامله می‌شوند. همچنین زمان دقیق انجام معامله در ماه، توسط بورس تعیین می‌شود و آخرین روز معامله را برای یک قرارداد مشخص می‌کند.

نحوه گزارش قیمت‌ها

قیمت آتی توسط بورس و به‌گونه‌ای درج می‌شود که به‌آسانی و راحتی قابل‌فهم باشد. برای مثال، قیمت‌های قرارداد آتی نفت خام در بورس برای هر بشکه، به‌صورت دلار با دو رقم اعشار بیان می‌شود.

محدودیت تغییر قیمت روزانه

بورس‌های رسمی در بسیاری موارد محدوده تغییرات روزانه قیمت را نیز تعیین می‌کنند تا از این راه مانع شکل‌گیری نوسان شدید در قیمت‌ها و درنتیجه فزون‌خواهی سفته‌بازان شوند. معمولاً معاملات در دو حالت زیر متوقف می‌شوند:

1. قرارداد پایین حد مجاز
2. قرارداد بالای حد مجاز

بااین‌حال این محدودیت‌ها می‌تواند هنگام افزایش یا کاهش شدید قیمت دارایی پایه به‌صورت یک مانع مصنوعی برای معاملات عمل کند.

محدودیت‌های موضع معاملاتی

محدودیت موضع معاملاتی نشان‌دهنده حداکثر تعداد قرارداد آتی است که یک سرمایه‌گذار می‌تواند داشته باشد. البته پوشش‌دهندگان ریسک که واقعاً به دنبال پوشش ریسک هستند، از این محدودیت‌ها مستثنا هستند. چراکه تنها هدف این محدودیت‌ها، جلوگیری از تأثیر (نفوذ) بیش‌ازحد سفته‌بازان بر بازار است.

متن فوق بخشی از جزوه اصول مهندسی مالی با موضوع بازارهای آتی، از استاد حسنلو بود که در اختیار شما قرار گرفت. برای مطالعه کامل مباحث مطرح شده در این جزوه، می‌توانید فایل PDF کامل این جزوه را از پایین دانلود کنید.

شما می توانید فایل PDF کامل این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF کامل این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]