میانگین زمان مطالعه: 4 دقیقه

مرحله ششم در اجرای طرح تحقیق علمی مشخص کردن جامعه و نمونه آماری است. منظور از جامعه آماری کلیه عناصر و افرادی است که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند ویژگی مشترک هستند.
منظور از نمونه تعدادی از افراد جامعه است که صفت آن‌ها با صفات جامعه مشابهت دارد و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار هستند و به عبارتی معرف جامعه هستند و نتایج به دست آمده از آن‌ها قابل تعمیم به کل جامعه است.
برای تهیه یک چارچوب از جامعه آماری، فهرستی از همه اعضای جامعه آماری که گروه نمونه از میان آن گروه انتخاب می‏ شود تهیه می ‏گردد. اگرچه این چارچوب آماری ممکن است در دسترس باشد اما ممکن است همیشه بروز نباشد. به عنوان مثال ممکن است فهرست حقوقی کارکنان به عنوان چارچوب در نظر گرفته شود، اما در این فهرست حقوق افرادی که به تازگی سازمان را ترک کرده ‏اند درج نشده‏ اند.

گروه نمونه مجموعه کوچکی از جامعه آماری مشتمل بر برخی از اعضای منتخب از جامعه آماری است و محقق قادر است با مطالعه آن، نتایج را به کل جامعه آماری نسبت دهد. و منظور از نمونه‌برداری انتخاب این گروه نمونه است. بررسی و کسب اطلاعات از کل جامعه آماری کاری سخت و با احتمال خطای بالا است، اما بررسی گروه نمونه خستگی کم‏تر، خطای کم‏تر و نتایج معتبرتر را در پی دارد.
در انتخاب نمونه اشتباهات رایجی وجود دارد که باید از آن‌ها پرهیز کرد، از جمله اینکه نمونه بر اساس اعضای در دسترس انتخاب شود، یا انتخاب نمونه جهت ‏دار باشد و یا به دلیل هزینه و زمان برای انتخاب نمونه از میان بر استفاده شود.
برای اینکه نمونه آماری معرف جامعه باشد، باید از خود جامعه آماری انتخاب شود و دربردارنده ویژگی‏ های جامعه باشد. انتخاب گروه نمونه باید به صورت علمی صورت گیرد که باعث نزدیکی آمارهای گروه نمونه به پارامترهای جامعه آماری می‌شود و باعث تعمیم‌پذیری بیشتر یافته‏ های تحقیقاتی می‌شود.
اما در بعضی موارد ممکن است علاقه ‏ای به تعمیم‌پذیری نباشد؛ مثلاً در مراحل اکتشافی در تحقیق به دلیل کمبود وقت، دسترسی به اطلاعات بیشتر مهم‏ تر از اطلاعات دقیق ‏تر است.

در یک جامعه آماری بسیاری از صفات به طور طبیعی توزیع می‏ شوند و بیشتر مردم اطراف میانگین هستند و تعداد کمی در انتهای درجه قرار دارند. توزیع ویژگی ‏های موردنظر ما در گروه نمونه باید توزیع نرمال جامعه را دنبال کند.
همان‌طور که بیان شد نمونه‏ گیری مجموعه اقداماتی است که برای انتخاب تعدادی از افراد جامعه، به نحوی که معرف آن جامعه باشند.

انواع نمونه ‏گیری و روش‌های انتخاب آن‌ها را به طور کلی می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

۱. روش احتمالی که از ارزش علمی برخوردار است و به روش تصادفی موسوم است.
۲. روش غیر احتمالی که به روش وضعی معروف است.

نمونه ‏های احتمالی را می‌توان به صورت زیر دسته ‏بندی کرد:

الف) نمونه‌های احتمالی ساده؛ که در آن از سه روش قرعه ‏کشی، استفاده از جدول اعداد تصادفی و استفاده از روش منظم یا سیستماتیک به دلخواه استفاده می‌شود.
ب) نمونه‌گیری احتمالی طبقه‌بندی شده؛
ج) نمونه‌گیری گروهی یا خوشه‌ای؛

در نمونه‏ گیری تصادفی قرعه‌کشی بیش ترین تعمیم ‏پذیری و همچنین کم‎‏ترین جهت ‏گیری را دارد اما پرهزینه و بسیار پر زحمت است.
نمونه ‏گیری احتمالی خود به دو گروه احتمالی محدود و نامحدود تقسیم می‌شود و در آن همه افراد جامعه شانس حضور دارند.

در نمونه ‏گیری احتمال نامحدود از روش نمونه‏ برداری ساده استفاده کرد و برای نمونه ‏گیری احتمالی محدود می‌توان روش ‏هایی مانند نمونه‏ برداری نظام ‏مند (سیستماتیک)، نمونه‌برداری خوشه ‏ای و نمونه‌برداری تصادفی طبقه ‏بندی شده تقسیم کرد. به عنوان سایر روش‌های نمونه ‏گیری‏ محدود می‌توان: نمونه‎گیری ‏های مادر یا پایه، نمونه ‏برداری چند درجه ‏ای و نمونه مختلط را نام برد که در همه آن‌ها اصل شانس برابر برای همه افراد جامعه باید رعایت شود.
در نمونه ‏گیری غیر احتمالی، همه افراد جامعه شانس حضور در گروه نمونه را ندارند و نمی‏ توان نتایج حاصل را به کل جامعه آماری تعمیم داد. در این روش نمونه ‏ها با نظر محقق برگزیده می‌شود و به آن‌ها نمونه ‏های غیر اتفاقی یا تورش‏دار می ‏گویند.

به عنوان مثال برای این شیوه از نمونه ‏گیری می‌توان موارد زیر را بیان کرد:

الف) نمونه ‏گیری سهمیه‏ ای (یکی از سیستم‌های طبقه‌بندی است که بر اساس شانس برابر برای افراد جامعه انتخاب نمی‌گردد بلکه با نظر محقق برگزیده می‌شود بنابراین معمولاً قابلیت تعمیم ندارد)
ب) نمونه‏ گیری اتفاقی (در این روش از نمونه‌هایی که به سرعت قابل‌دسترس هستند استفاده می‌شود و در این نیز قابلیت تعمیم ضعیف است)
ج) نمونه وضعی
د) نمونه موردی
ه) نمونه‌برداری در دسترس
و) نمونه‌برداری هدف‌دار
ی) نمونه‌برداری قضاوتی

در تحقیق می‌توان یک طرح غیر احتمالی را در اولین مرحله تحقیق به کاربرد و پس از کسب اطلاعات بیشتر از یک طرح احتمالی استفاده کرد. و یا بررسی ارائه عرصه ‏های جدید برای پژوهش توسط یک طرح نمونه ‏برداری احتمالی بررسی کرد و برای امکان‌سنجی آن از طرح‏ های نمونه ‏برداری غیر احتمالی استفاده کرد.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF این مقاله

   دانلود PDF

[/restrict]