میانگین زمان مطالعه: 4 دقیقه

در چارچوب جامع تدوین استراتژی پس از مرحله شروع، دومین مرحله ورودی است. در مرحله ورودی با ارزیابی عوامل داخلی و خارجی و همچنین بررسی وضعیت بازار، برای ایجاد شناختی مناسب از عوامل دخیل در تصمیم‎گیری‎های سازمان تلاش می‌شود.

بررسی عوامل خارجی

منظور از عوامل خارجی، آن دسته عوامل‎ هستند که در بیرون سازمان رخ می‏‎دهند و خارج از محدوده کنترل سازمان هستند. عوامل خارجی را می‏‎توان در دو دسته تهدید و فرصت مورد ارزیابی قرار داد. یکی از موارد بسیار حائز اهمیت در بررسی این دسته از عوامل، بررسی محیط سازمان است. منظور از بررسی محیط، نظارت، ارزیابی و نشر اطلاعات به دست آمده مربوط به محیط سازمانی، میان افراد کلیدی و مؤثر آن سازمان است. از بررسی محیطی می‏‎توان به عنوان ابزاری برای جلوگیری از شوک‏‎های استراتژیک و تضمین سلامت بلند مدت بهره برد.

لایه‎های محیط سازمان

محیط را معمولاً در دو لایه عمومی و تخصصی مورد ارزیابی قرار می‎دهند. لایه عمومی یا کلان شامل تمامی نیروهای کلانی است که به طور غیرمستقیم بر فعالیت‏‎های سازمان تأثیرگذار هستند. لایه تخصصی محیط شامل آن دسته از عناصر یا گروه‏‎هایی است که به طور مستقیم بر شرکت تأثیر می‎‏گذارند و خود نیز از آن تأثیر می‌‎پذیرند. کشف و شناسایی عوامل استراتژیکی که در موفقیت یا شکست سازمان تأثیرگذارهستند، نتیجه نظارت و بررسی هر دو محیط عمومی و تخصصی است.

از جمله عواملی که شکل دهنده محیط عمومی سازمان هستند، عوامل اقتصادی، اجتماعی، پیشرفت تکنولوژی، و همچنین عوامل سیاسی و جهانی را می‎توان نام برد که کنترل آن‎ها خارج از محدوده اختیارات سازمان است. در مقابل مشتریان، تأمین کنندگان و رقبا شکل دهنده محیط تخصصی سازمان هستند که در مقایسه با محیط عمومی می‎‏توان تا حدی کنترل آن‎‏ها را در اختیار گرفت.

به طور کل در بررسی محیط خارجی پس از تجزیه و تحیل محیط کلان و همچنین محیط خرد، باید نسبت به استخراج عوامل استراتژیک اقدام کرد. همچنین می‎بایست سایر عوامل محیطی مرتبط با سازمان به دقت مورد شناسایی، پایش و تجزیه و تحلیل کارشناسی قرار گیرند تا ادامه کار برنامه‌ریزی با توجه به عواملی انجام گیرد که از اهمیت و تأثیرگذاری بیشتری بر سازمان برخوردارند.

بررسی عوامل داخلی

گروه دیگر عوامل دخیل در استراتژی ‎‏های سازمان، عوامل داخلی هستند که به درون سازمان مربوط می‎شوند و در کنترل مدیریت قرار دارند. این عوامل را می‎‏توان در دو دسته بندی؛ نقاط قوت و نقاط ضعف مورد بررسی قرار داد.

منظور از نقاط قوت سازمان، عواملی هستند که در مقایسه با متوسط صنعت و یا وضعیت رقبا، برای سازمان مزیت محسوب می ‎‏شوند. این عوامل شامل مهارت‏‎ها و توانایی‎‏هایی هستند که سازمان را قادر به طراحی و اجرای استراتژی‎های خود به شکل مطلوب می ‎‏سازد. در مقابل نقاط ضعف عواملی هستند که سازمان دیگر توانایی انجام آن‎‏ها را ندارد و یا اینکه از رقبا در آن زمینه عقب است. به عبارت دیگر نقاط ضعف را می‎‏توان عواملی دانست که سازمان بدلیل عدم برخورداری از آن‏‎ها نمی‎تواند استراتژی ‏‎های خود را انتخاب و اجرا کند.

فرآیند ارزیابی یا بررسی عوامل داخلی سازمان مشابه و موازی فرآیند ارزیابی عوامل خارجی است. برای تعیین نقاط قوت و ضعف سازمان باید نمایندگان، مدیران و کارکنان تمام سازمان نقشی فعال ایفا کنند. فرآیند بررسی عوامل داخلی سازمان (در مقایسه با بررسی عوامل خارجی سازمان) برای کارکنان این امکان را فراهم می‎‏آورد تا بتوانند رابطه شغل، دایره و واحد خود را با کل سازمان بهتر درک کنند و در این صورت وظایف خود را بهتر انجام می‌دهند.

در ارزیابی محیط‎های داخلی و خارجی سازمان، باید این موضوع را مورد توجه قرار داد که بررسی فرصت‏‎ها و تهدیدها در سطح سازمان و در حیطه مدیریت عالی انجام می‌‏گیرد. اما بررسی نقاط ضعف و قوت سازمانی در تمام سازمان و در سطح وظیفه‌‏ای به انجام می‌‏رسد.

ارزیابی محیط داخلی با استفاده از رویکرد وظیفه‎ای

هر سازمان در قلمرو واحدهای وظیفه‌ای خود نقاط ضعف و قوتی دارد که در هیچ شرکتی یکسان نیستند. مدیریت استراتژیک فرآیندی است که به روابط متقابل بسیاری نیاز دارد. در اجرای این فرایند ایجاب می‎کند که بین مدیریت سازمان و مدیریت واحدهای بازاریابی، مالی- حسابداری، تولید – عملیات، تحقیق و توسعه و همچنین سیستم‎های اطلاعات رایانه‎ای هماهنگی اثر بخشی وجود داشته باشد. موفقیت سازمان در گرو همکاری و همیاری مدیران و کارکنان همه دوایر و واحدهای سازمانی است تا دیدگاه‎ها، نظرات و عقاید خود را ارائه نمایند. در رویکرد وظیفه‎‏ای با درنظر گرفتن تمامی موارد ذکر شده به بررسی عوامل داخلی سازمان می‏‎پردازیم.

با مشخص شدن عوامل کلیدی داخلی از طریق رویکرد وظیفه‎ای، باید تعیین کرد که آیا این عوامل نقطه قوت محسوب می‎شوند یا ضعف. در صورتی که عوامل موجود برای دستیابی به موفقیت‎های آتی و با توجه به روند در پیش رو کافی و مناسب باشند، می‏‌توان آن‌‏ها را به عنوان نقطه قوت سازمان به حساب آورد و در غیر این صورت آن عامل برای سازمان یک نقطه ضعف محسوب می‌شوند.

در انتها یادآوری می‎شود که با دریافت پاورپوینت این فصل می‌‏توانید به توضیحات بیشتر پیرامون مباحث مطرح شده و نیز جداول و ابزارهای کاربردی مربوط به این فصل دسترسی پیدا کنید.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]