
پیشینه پژوهش
دی 24, 1397
تعیین ابزارهای اندازه†گیری
دی 24, 1397 [rt_reading_time label=”میانگین زمان مطالعه:” postfix=”دقیقه” postfix_singular=”دقیقه“]
مشخص کردن متغیر های پژوهش ها
چهارمین گام در اجرای Ø·Ø±Ø ØªØÙ‚یق به صورت علمی مشخص کردن متغیرهای پژوهش یا مقیاس â€Ù‡Ø§ است.
یک تØÙ‚یق دارای عناصر مختلÙÛŒ است Ú©Ù‡ عبارت‌اند از:
-
- Ù…Ùهوم (دارای معنی عینی Ùˆ شهودی باشد)
-
- ÙØ±Ø¶ÛŒØ§Øª
-
- سازه (Ù…Ùهوم پژوهش دارای ابعاد با معنی باشد)
-
- نظریه
-
- متغیر و انواع متغیر
-
- چارچوب نظری
-
- مقیاس
-
- Ø·Ø±Ø Ù¾Ú˜ÙˆÙ‡Ø´
در ارتباط با این Ù…Ùهوم تعاری٠مختلÙÛŒ بیان شده است. به عنوان مثال :آن را اجزاء تشکیل‌دهنده دانش دانسته â€Ø§Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ برای انتقال معنا به کار Ù…ÛŒ â€Ø±ÙˆÙ†Ø¯. یا آن را تجریدی از رویدادهای قابل‌مشاهده دانسته†اند Ú©Ù‡ معر٠شباهت†ها Ùˆ یا ØªÙØ§ÙˆØª â€Ù‡Ø§Ø³Øª.
عنصر بعدی سازه است؛ سازه یک Ù…Ùهوم است اما یک معنی اضاÙÛŒ نیز دارد Ùˆ آن اینکه به طور ارادی Ùˆ آگاهانه برای یک منظور خاص علمی تدوین Ùˆ یا اتخاذ شده است. سازه را می‌توان تجریدی از رویدادهای غیرقابل‌مشاهده Ú©Ù‡ از نظریه â€Ù‡Ø§ استنتاج Ù…ÛŒ â€Ú¯Ø±Ø¯Ø¯ تعری٠کرد؛ مانند: هوش، انگیزش Ùˆ…
عنصر متغیر پژوهشی، ویژگی است Ú©Ù‡ مقادیر Ù…ØªÙØ§ÙˆØª را به خود می‌گیرد Ùˆ نمادی است Ú©Ù‡ اعداد یا مقادیر به آن اختصاص می†یابد. به عبارت دیگر می‌توان آن را عناصری Ú©Ù‡ در تØÙ‚یقات دست‌کاری، مقایسه Ùˆ کنترل می†گردند نامید. در مجموع می‌توان آن را Ù…Ùهومی نامید Ú©Ù‡ بیش از یک ارزش را به خود اختصاص بدهد Ùˆ قابل‌مشاهده یا اندازه†گیری باشد.
دسته بندی متغیر ها
متغیرها را می‌توان در دسته â€Ù‡Ø§ÛŒ مختل٠تقسیم â€Ø¨Ù†Ø¯ÛŒ کرد:
-
- Ú©Ù…ÛŒ / Ú©ÛŒÙÛŒ
-
- گسسته / پیوسته
-
- دو ارزشی / چند ارزشی (دو مقوله‌ای / چند مقوله‌ای)
در دسته â€Ø¨Ù†Ø¯ÛŒ دیگر متغیرها از نظر وظیÙÙ‡ می‌توان آن‌ها را به دسته â€Ù‡Ø§ÛŒ زیر تقسیم کرد:
-
- مستقل / وابسته
-
- مزاØÙ… (اجتناب‌ناپذیر)
-
- تعدیل‌کننده (مطالعه اثر)
-
- کنترل (ØØ°Ù اثر)
-
- میانجی
دسته†بندی پیوسته Ùˆ گسسته متغیرها Ø¨Ø±ØØ³Ø¨ ÙˆØ§ØØ¯ اندازه‌گیری آن‌ها صورت می‌گیرد Ùˆ در آن متغیر پیوسته متغیری است Ú©Ù‡ بین دو ÙˆØ§ØØ¯ آن هر نقطه‌ یا ارزشی را می‌توان انتخاب کرد Ùˆ متغیر گسسته متغیری است Ú©Ù‡ بین دو ÙˆØ§ØØ¯ آن نقطه‌ یا ارزش دیگری قابلیت انتخاب ندارد.
بر مبنای اندازه â€Ú¯ÛŒØ±ÛŒ متغیرها به سه دسته Ú©Ù…ÛŒ Ùˆ Ú©ÛŒÙÛŒ Ùˆ دو وجهی تقسیم می†گردند:
-
- متغیر کمی :متغیری است که برای آن می‌توان مبدأ اندازه‌گیری تعیین کرد و مقادیر آن را با عدد ثبت کرد.
- متغیر Ú©ÛŒÙÛŒ: متغیری است Ú©Ù‡ برای آن نمی â€ØªÙˆØ§Ù† مبدأ اندازه‌گیری تعیین کرد اما می‌توان Ú©Ù… Ùˆ زیاد آن را با اعداد ریاضی مشخص کرد.
متغیرها Ø¨Ø±ØØ³Ø¨ نقشی Ú©Ù‡ در تØÙ‚یق دارند به مستقل Ùˆ وابسته تقسیم Ù…ÛŒ â€Ø´ÙˆÙ†Ø¯:
-
- متغیر مستقل :متغیری است Ú©Ù‡ توسط Ù…ØÙ‚Ù‚ اندازه â€Ú¯ÛŒØ±ÛŒØŒ دست‌کاری یا انتخاب Ù…ÛŒ â€Ú¯Ø±Ø¯Ø¯ تا ارتباط آن با متغیر دیگر معین گردد.
-
- متغیر وابسته: به متغیرهایی Ú¯ÙØªÙ‡ می‌شود Ú©Ù‡ ØªØØª تأثیر متغیر مستقل†هستند.
در ارتباط با متغیرهای مستقل Ùˆ وابسته باید چند نکته را در نظر Ú¯Ø±ÙØª:
Û±. در تØÙ‚یق آزمایشی متغیر مستقل توسط Ù…ØÙ‚Ù‚ دست‌کاری می‌شود.
Û². در مطالعات همبستگی متغیر مستقل را متغیر پیش‌بینی Ù…ÛŒ â€Ù†Ø§Ù…ند.
Û³. امکان دارد متغیری در یک تØÙ‚یق مستقل Ùˆ در تØÙ‚یق دیگر وابسته باشد.
Û´. در تØÙ‚یق آزمایشی بسته به توان Ù…ØÙ‚Ù‚ دو نوع متغیر مستقل داریم:
-
- عملی یا ÙØ¹Ø§Ù„: دارای امکان قابلیت تغییر
-
- هویتی: عدم قابلیت تغییر
متغیرهای پژوهش Ø¨Ø±ØØ³Ø¨ تعداد ارزش â€Ù‡Ø§ یا تعداد اعدادی Ú©Ù‡ به آن‌ها اختصاص داده می‌شود به دو دسته متغیر دو ارزشی Ùˆ چند ارزشی تقسیم می†گردند. از جمله متغیرهای دو ارزشی می‌توان جنسیت را نام برد Ùˆ برای متغیر چند ارزشی می‌توان هوش را مثال زد.
متغیرهای جانبی به سه دسته متغیر کنترل، تعدیل‌کننده Ùˆ مزاØÙ… یا مداخله â€Ú¯Ø± تقسیم Ù…ÛŒ â€Ø´ÙˆÙ†Ø¯:
متغیر کنترل :
توسط Ù…ØÙ‚Ù‚ کنترل Ù…ÛŒ â€Ú¯Ø±Ø¯Ø¯ تا هرگونه اثر Ø§ØØªÙ…الی آن Ú©Ù‡ در پدیده مشاهده شد، ØØ°Ù یا خنثی گردد.
ØªÙØ§ÙˆØª این متغیر با متغیر تعدیل‌کننده در این است Ú©Ù‡ اثر متغیر کنترل ØØ°Ù یا کنترل می†گردد در ØØ§Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ اثر متغیر تعدیل‌کننده مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
متغیر تعدیل‌کننده :
متغیری است Ú©Ù‡ در روابط بین دو متغیر وابسته Ùˆ مستقل اثر می‌گذارد. این متغیر توسط Ù…ØÙ‚Ù‚ انتخاب، اندازه â€Ú¯ÛŒØ±ÛŒ یا دست‌کاری می‌شود تا مشخص گردد تغییر در آن موجب تغیر رابطه بین متغیر وابسته Ùˆ مستقل Ù…ÛŒâ€Ú¯Ø±Ø¯Ø¯ یا خیر.
متغیر مزاØÙ… یا مداخله â€Ú¯Ø± :
متغیری است Ú©Ù‡ به صورت ÙØ±Ø¶ÛŒ بر پدیده مشاهده شده تأثیر می‌گذارد ولی قابل‌مشاهده اندازه‌گیری Ùˆ دست‌کاری نبوده Ùˆ تأثیر آن باید از طریق تأثیر متغیرهای مستقل Ùˆ تعدیل‌کننده بر روی رویدادهای قابل‌مشاهده مشخص شود.
متغیر میانجی:
متغیری است Ú©Ù‡ ØªÙØ§ÙˆØª آن با متغیر تعدیل گر در این است Ú©Ù‡ به طور غیرمستقیم روی رابطه‌ی متغیر مستقل Ùˆ وابسته تأثیر می‌گذارد Ùˆ اثرات این متغیر قابل‌مشاهده Ùˆ اندازه‌گیری است.
این متغیرها نقش کاتالیزور را دارند؛ یعنی میزان ØØ¶ÙˆØ± متغیر تعدیل‌کننده رابطه ،میان متغیر مستقل Ùˆ تعدیل‌کننده را ØªØØª تأثیر قرار می‌دهد. این متغیر در خلال زمانی Ú©Ù‡ متغیر مستقل برای تأثیر‌گذاری بر متغیر وابسته عمل می‌کند تا زمانی Ú©Ù‡ تأثیر نمایان می‌شود، ظاهر می‌گردد Ùˆ دارای بعد زمانی یا به عبارت دیگر Ú©ÛŒÙیتی موقت است.
در مجموع متغیر مستقل متغیری ÙØ¹Ø§Ù„ است Ú©Ù‡ پژوهشگر سعی Ù…ÛŒ â€Ú©Ù†Ø¯ با تغییر Ùˆ دست‌کاری آن اثرش را در متغیر وابسته مشاهده کند Ùˆ اثر پاره†ای از متغیرهای تعدیل گر را بررسی Ùˆ اثر پاره â€Ø§ÛŒ دیگر را ØØ°ÙØŒ کنترل Ùˆ یا خنثی کند متغیر مداخله â€Ú¯Ø± همواره زیر Ù†Ùوذ Ùˆ تأثیر متغیر مستقل، تعدیل گر Ùˆ کنترل قرار دارد Ùˆ به نوبه خود بر متغیر وابسته اثر می‌گذارد. متغیرهای مستقل، کنترل Ùˆ تعدیل گر نشان‌دهنده علت†ها Ù…ÛŒ â€Ø¨Ø§Ø´Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ از میان این سه متغیر تنها متغیر مستقل Ùˆ تعدیل گر بررسی Ù…ÛŒ â€Ú¯Ø±Ø¯Ù†Ø¯ Ùˆ متغیر کنترل ØØ°Ù Ùˆ یا خنثی می†گردد.
چارچوب نظری متغیرهای پژوهش
چارچوب نظری متغیرها، مدل شماتیک رابطه متغیرهاست Ú©Ù‡ بین متغیرهای مستقل Ùˆ وابسته ترسیم Ù…ÛŒ â€Ú¯Ø±Ø¯Ø¯ Ùˆ نمایش دهنده شبکه ارتباطی موجود میان متغیرهای مستقل Ùˆ وابسته Ùˆ متغیرهای دخیل در مسئله است، با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ این چارچوب می‌توان نقشه مسیر را برای آزمون (بررسی) روابط میان متغیرها تدارک دید.
چارچوب نظری بنیانی است مبتنی بر روابط میان متغیرهای موجود Ú©Ù‡ تمامی پژوهش بر آن استوار می‌شود. در اینجاست Ú©Ù‡ اهمیت بررسی پیشینه برای ما Ù…ØØ±Ø² می‌شود؛ در بررسی پیشینه است Ú©Ù‡ متغیرهای ØØ§Ø¦Ø² اهمیت را شناسایی Ù…ÛŒ â€Ú©Ù†ÛŒÙ….
در چهارچوب نظری روابط میان انواع متغیرها روشن، ماهیت Ùˆ جهت آن‌ها آشکار Ùˆ بر اساس آن‌ها نظریه‌سازی می‌شود. همچنین مبنای منطقی لازم برای تدوین ÙØ±Ø¶ÛŒÙ‡â€ های آزمون†پذیر ÙØ±Ø§Ù‡Ù… می‌شود. در چهارچوب نظری باید ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù‡ÛŒÙ… Ú©Ù‡ چرا Ùˆ چگونه انتظار روابط خاصی را داریم. ترسیم مدل Ù…Ùهومی توصی٠شده در چهارچوب نظری نیز به خواننده Ú©Ù…Ú© می†کند تا درک عمیق â€ØªØ±ÛŒ از روابط داشته باشد.
شما Ù…ÛŒ توانید ÙØ§ÛŒÙ„ PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª نمایید
[restrict]
Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª PDF این مقاله
 Â
[/restrict]