میانگین زمان مطالعه: 4 دقیقه

علم شناخت رفتار سازمانی به منظور افزایش بهره‎‏وری هرچه بیشتر کارکنان سازمان و همچنین برقراری ارتباط با عوامل انسانی خارجی که بر سازمان تأثیرگذاری مستقیم و یا غیرمستقیم دارند شکل گرفته است. در شکل گیری نظریات رفتارسازمانی، رشته‎های مختلف علوم انسانی از جمله روانشناسی، جامعه‎شناسی، علوم سیاسی و… تاثیرگذار بوده است.

در مرحله عمل، مطالعه افراد انسانی در سازمان را مطالعه رفتار سازمانی می‎‏نامند و عبارت است از مطالعه منظم و سیستماتیک عملیات، اقدامات، کارها و نگرش افرادی که سازمان را تشکیل می‎‏دهند. در رشته رفتار سازمانی مطالعات منظم جایگزین قضاوت‏‎های مشهود شده است و در ارتباط با هر معلولی به دنبال علت هستیم.

شناخت رفتار کارکنان و علت بروز هرکدام از این رفتارها جهت اداره سازمان حائز اهمیت بسیار است و در میزان رضایت شغلی آن‏ها تأثیر گذار است. می‏‎توان واژه سازمان در انتهای تعریف رفتارسازمانی را نشان‏ دهنده رابطه فرد یا گروه با کار دانست. توجه مدیران به رضایت شغلی کارکنان به سه علت می‎تواند حائز اهمیت باشد:

– میزان رضایت شغلی با بهره ‏وری رابطه مستقیم دارد

– رضایت شغلی با غیبت و جابجایی کارکنان رابطه معکوس دارد

– مدیران در رابطه با کارکنان احساس وظیفه می‏ کنند

جایگاه رفتار سازمانی در علوم انسانی

رفتار سازمانی یکی از رشته‏‏‎های کاربردی در علوم رفتاری است و از همین رو بر پایه چند علم مهم رفتاری قرار دارد که یکی از آن‎ها علوم روانشناسی است و در آن تلاش برای سنجش، توجیه، برشمردن علت و گاه تغییر رفتار افراد صورت می‎گیرد.

 جامعه‏ شناسی یکی دیگر از رشته‎‏های دخیل در رفتار سازمانی است که سیستم اجتماعی که فرد در آن به ایفای نقش

می‎‏پردازد را مورد توجه قرار می‏ دهد. از همین رو جامعه ‏شناسان با مطالعه رفتار فرد یا گروه در سازمان در ارائه رفتارسازمانی ایفای نقش می‎‏کنند.

روانشناسی اجتماعی دیگر علم تأثیرگذار در رفتارسازمانی است و یکی از زیر مجموعه‏‎های روانشناسی است که ترکیبی از روانشناسی و جامعه ‏شناسی است و در آن به اعمال نفوذ افراد بر یکدیگر توجه می‏‎شود و یکی از موارد مورد توجه در این رشته پدیده تغییر است. در روانشناسی اجتماعی موارد مختلفی از جمله راه ‏‎هایی که از طریق آن‏‎ها می‎‏توان نیاز های فردی را تأمین کرد و نیز فرایند تصمیم‏‎گیری در گروه مورد بررسی قرار می‏‎گیرند.

مردم شناسی و علوم سیاسی از دیگر رشته‏‎هایی هستند که در رفتارسازمانی نقش دارند و بوسیله آن ‏ها می‏‎توان رابطه افراد انسانی و نیز رفتارهای فردی و گروهی آن‏‎ها را در یک محیط سیاسی مورد ارزیابی قرار داد.

همان طور که در ابتدای مطلب گفته شد رشته رفتارسازمانی به بررسی ارتباط افراد با کار می‏‎‏پردازد و در این راه سه هدف کلی و مهم را دنبال می‏‎کند که عبارتند از: ۱. توجیه؛ به منظور کشف علت  ۲. پیش‏بینی رفتاری نسبت به پدیده‏‎های تغییر  ۳.بهبود کیفیت و افزایش بهره‏‎وری به منظور تشویق کارکنان به مشارکت فعال.

مدیریت کیفیت جامع

یکی از مباحث کاربردی در رفتار سازمانی “مدیریت کیفیت جامع (TQM)” است که در تعریفی مختصر می ‏‎توان آن را فرایندی تعریف کرد که بر اساس آن، مدیریت با مشارکت کارکنان، مشتریان و اعتبار دهندگان به بهبود مستمر کیفیت می‎‏پردازد.

توجه ویژه به مشتری، توجه به بهبود مستمر، که بهبود کیفیت و تمام کارهایی که در سازمان انجام می‏شود را شامل می‏‏‎شود و نیز سنجش یا اندازه‏‎گیری‎‏های دقیق و مقایسه متغیرها با استانداردها و تفویض اختیار، اصولی هستند که در TQM بسیار با اهمیت تلقی می‎‏شوند.

کاربرد TQM در رفتارسازمانی بسیار قابل توجه است و سبب می‏‎شود تا کارکنان درباره آنچه که می‏‎خواهند انجام دهند دوباره بیندیشند و در تصمیم‎‏گیری‏‎های سازمان مشارکت داشته باشند. در مدیریت کیفیت جامع، مدیریت سعی در بهبود بخشیدن به رفتار کارکنان دارد و با وجود کارکنان گوناگون، می‏‎کوشد تا با برقراری ارتباطات بهتر میان آنها تیم‏‎های اثربخش‏‎تری را ایجاد کند.

امروزه مدیریت محدود به مرزهای ملی نمی ‎‏شود و یکی از مسایلی که در TQM به آن توجه می‏‎شود همین موضوع است. در TQM بیان می‎‏شود که مدیریت باید فرهنگ‏‎ های مختلف را شناسایی کند تا آن‎ها را وادار به سازگاری با شیوه‏‎ های مختلف مدیریت خود نماید.

موضوع دیگری که در رفتار مدیران تأثیر بسیار دارد، مفهوم تغییر است. مدیران همواره با تغییر روبرو بوده‎‏اند اما در دنیای امروز تغییر به یک امر دایمی و مستمر تبدیل شده است و سازمان را وادار به نوآوری‏‎های روزمره و بازآموزی پیوسته کرده است. مدیران نیز باید تصمیم‎گیری در امور پیش ‏بینی نشده و مقاومت در برابر تغییر را فراگیرند.

بازارهای امروز به عرصه رقابت شدید میان سازمان ‎ها بدل گشته‎‏اند و سیاست ‏‎های گذشته مانند امنیت شغلی، پاداش‏‎های مناسب و… از دستور کار سازمان‏‎ها حذف شده‎اند و این امر موجب کاهش وفاداری کارکنان به سازمان شده است. علاوه بر این امروزه نیروی کار با الگوی دوگانه وجود دارد به این معنا که بر خلاف گذشته، کارکنانی که کارهای با مهارت پایین انجام می‎‏دهند حقوق پایین و کارکنان با مهارت بالا حقوق بالاتری را دریافت می‎‏کنند.

در سازمان ‏‎هایی که در آن‏‎ها رقابت شدید بازار و انتظارات کارکنان نادیده گرفته می‏‎شود، شاهد بروز رفتار های غیر اخلاقی از سوی کارکنان هستیم که مدیریت باید با ایجاد جوی سالم برای کارکنان بر میزان تولید و بهره‎‏وری آن‏‎ها بیفزایند. موارد فوق و همچنین موارد دیگری مانند تفویض اختیار و نوآوری در سازمان و… مواردی هستند که با استفاده از TQM می‏ توان در انجام آن‏ها به بهترین شکل عمل کرد و موجب بهبود و ترقی سازمان شد.

در فصل بعد به بررسی عوامل و نظریاتی که شکل‎دهنده اساس رفتار فرد در سازمان هستند و نیز در ایجاد تغییر رفتار کارکنان در سازمان تأثیرگذار هستند خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]