مؤلفه‌های خلاقیت

خلاقیت مولفه‌ای است که به صورت بالقوه در همه انسان‌ها نهادینه شده است و چیزی که در این راستا مهم تلقی می‌گردد توانایی به فعلیت رساندن آن است تا شاهد رشد و شکوفایی منتج از آن باشیم. بنابراین همه انسان‌ها واجد خلاقیت هستند و اینطور نیست که خلاقیت خاص قشر خاصی از افراد جامعه باشد. حال باید دید خلاقیت چیست؟ در تعریفی خلاقیت را فرآیندی ذهنی عنوان کرده‌اند که در زمانی مشخص از فرد معینی بروز می‌یابد و نتیجه آن تولید اثری جدید است. در تعریفی دیگر خلاقیت را می‌توان رؤیت چیزی دانست از زاویه و دریچه‌ای‌ خاص، که دیگران قادر به دیدن آن نیستند و آن حاصل تفکری فراگیر و جهشی در فکر و اندیشه انسان است.

مولفه‌های موثر بر فرآیند خلاقیت

اگرچه همه انسان‌ها از یک دیدگاه خلاق تلقی می‌شوند اما خلاقیت صفت شخصی است که کارهای نو و غریب بیشتری نسبت به بقیه به انجام رسانده باشد. عوامل درونی و بیرونی بسیاری بر روند شکل‌گیری رفتار و شخصیت انسان موثر هستند که حاصل‌جمع آن‌ها بر سطح خلاقیت موثر است. این مهارت‌ها در سه بخش استعدادهای طبیعی، انگیزه‌های طبیعی و مهارت‌های حل مسئله مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند که از تلفیق و مخلوط کردن سیال‌گونه این مولفه‌ها باهم فرآیند خلاقیت انسان منتج می‌شود که البته نیازمند بهبود و تقویت است.

تکنیک‌های خلاقیت

برای رشد خلاقیت و افزایش توان حل خلاق مسئله ابزارهایی لازم است که از آن‌ها با نام تکنیک‌های خلاقیت یاد می‌شود. هریک از این تکنیک‌های خلاقیت مرحله یا مراحلی از فرآیند خلاقیت را تقویت می‌کنند و در سه بخش فردی، گروهی و فردی- گروهی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

تکنیک‌های فردی قابلیت اجرا شدن توسط فرد را دارند و برای بیشتر از یک‌نفر یا به عبارتی گروهی عملی نیست. از نمونه‌های این نوع تکنیک‌ها، تعمق، توهم خلاق، خواب خلاقیت، چشم ذهن، حل ناخودآگاه ذهن و نمودار استخوان ماهی قابل ذکرند. تکنیک‌های گروهی توسط یک فرد نمی‌توانند اجرایی شوند و برای استفاده گروه طراحی شده‌اند. تکنیک جدل، دلفی، طوفان فکری، گروه تخیلی، تخته داستان، ایفای نقش و شش کلاه فکری مثال‌هایی از این نوع تکنیک‌ها هستند. در نهایت در تکنیک فردی-گروهی، هم فرد می‌تواند مجری آن باشد و هم گروهی اداره یا رهبری شوند. اسکمپر، ارتباط اجرایی، چه می‌شود اگر…؟ تجزیه و تحلیل ماتریسی و … نمونه‌هایی از این نوع تکنیک‌ها هستند.

یکی از کاربردی‌ترین تکنیک‌های خلاقیت تکنیک Do it است که توسط دکتر رابرت السن بنیان نهاده شد. برای آشنایی بیشتر با این تکنیک و همچنین هنر تفکر خلاق و مولفه‌های مربوط به آن و چگونگی اجرایی کردن این مولفه‌ها برای رسیدن به جایگاه‌های متعالی به لحاظ اقتصادی، دانلود و بررسی فایل PDF کامل این مقاله، نوشته کامروز مبینی، مفید خواهد بود.

شما می توانید فایل PDF کامل این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید