میانگین زمان مطالعه: 3 دقیقه

با در نظر گرفتن حجم تخمین زده‌شده‌ی ۱٫۵ تریلیون دلار در پایان سال ۲۰۱۴، خدمات مالی اسلامی همچنان سهم به نسبت کوچکی از صنعت مالی دنیا را به خود اختصاص می‌دهند. ترازنامه‌های بانک‌های بزرگ و مطرح نظیر “اچ اس بی سی ” و “سیتی ” به آسانی از دو برابر این مقدار نیز فراتر می‌روند. بااین‌وجود، صنعت خدمات مالی اسلامی، با روند رشد گزارش‌شده‌ی %۲۰_۱۵ در سال، رشد چشمگیری در دهه‌های اخیر از خود نشان داده است. انتظار می‌رود که این سطح از رشد هم در سال‌های پیش رو افزایش یابد، همان‌طور که تا الآن نیز از بافاصله‌ی زیادی روند رشد مالی متعارف پیش‌بینی‌شده را پشت سر گذاشته است. افزایش ثروت ناشی از بالا رفتن قیمت نفت و التزامات متعاقب برای سرمایه‌گذاری در کشورهای تولیدکننده نفت، از عوامل سرعت بخش در گسترش صنعت مالی اسلامی هستند.

به‌عنوان یکی از عوارض بحران اقتصادی کنونی، اصول اخلاقی نهادینه‌شده در خدمات مالی اسلامی توجه مسلمانان و غیرمسلمانان را به خود جلب کرده است. از دیدگاه جهانی، هم تعداد و حجم مؤسسات مطابق با قوانین شرعی و هم ارائه‌ی محصولات مطابق با قوانین شرعی که به‌وسیله‌ی بانک‌های متعارف از طریق کانال‌های مالی متفاوت عرضه می‎شوند با رشد چشمگیر همراه هستند.

اگرچه عبارت “متعارف ” به‌طورمعمول با بانک‌های محافظه‌کار و ریسک کم عجین شده است، اما در اینجا از عبارت “متعارف ” به‌عنوان وسیله‌ای برای خطاب قرار دادن مؤسسات مالی استفاده می‌شود که برای مدت‌های طولانی بخش اعظم زیرساخت‌های مالی را تشکیل داده‌اند و لزوماً بر پایه اصول اسلامی بنا نشده‌اند و همان‌طور که در دوره‌ی اخیر در پایان سال ۲۰۰۷ دیدیم، این مؤسسات مالی را به‌هیچ‌وجه نمی‌توان محافظه‌کار نامید. اصولی که پایه و اساس اقتصاد اسلامی را تشکیل می‌دهند، بسیار کهن هستند و می‌توان آثار آنان را در تاریخ باستان و در نظام اشتراک گزاری سود و زیان در زمان حمورابی (پادشاه بابل) در قرن ۱۸ پیش از میلاد یافت. فلاسفه در طول تاریخ به‌اتفاق مباحث مربوط به عادلانه بودن تبادل و دریافت سود را موردبحث قرار داده‌اند. تاریخ مدرن اقتصاد اسلامی هم در دهه ۱۹۶۰ در مصر و با یک پروژه سرمایه‌گذاری متقابل کوچک آغاز شد و به‌تدریج به یک صنعت چند میلیارد دلاری تبدیل‌شده است. هرچند هنوز خیلی زود است که اقتصاد اسلامی را به‌عنوان یک پدیده‌ی معمول و مطرح در دنیای اقتصاد مشاهده کرد، اما قطعاً می‌شود از آن به‌عنوان یک جایگزین قابل‌اعتماد بجای دیگر ارائه‌دهندگان خدمات بانکی یادکرد.

بخش‌های این کتاب

این کتاب شامل تعدادی قسمت مجزا است و قبل از ریز شدن در مسائل مربوط به اصول اخلاقی و اعتقادی نهادینه‌شده در خدمات مالی اسلامی و قوانین اسلامی مربوط به قراردادها، کار خود را با ارائه‌ی تاریخچه‌ی امور مالی آغاز می‌کند و بعدازآن به ممنوعیت‌های رایج مربوط به امور مالی در شریعت می‌پردازد و توضیحی کلی در مورد شناخته‌ترین محصولات مالی اسلامی ارائه می‎دهد.

در این کتاب معاملات در چهار دسته طبقه‌بندی‌شده‌اند: قراردادهای همکاری، ابزار مورد معامله با سود قابل پیش‌بینی، دیگر انواع ابزار مورد معامله و معاملات مالی بر پایه‌ی سند و سفته (صکوک). پیش‌زمینه‌ی نظری انواع معامله به همراه یک بررسی اجمالی در خصوص مباحثی همچون چگونگی پیاده‌سازی عملیات اختصاص خدمات مالی به اشخاص، خزانه‌داری، اختصاص خدمات مالی به شرکت‌ها، اختصاص خدمات مالی به معاملات خصوصی و مدیریت دارایی، مطرح‌شده است. به‌علاوه، حوضه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی صنعت اقتصاد مثل خدمات امور مالی کوچک، تأمین مالی کشاورزی و سرمایه گزاری تعاونی نیز موردبررسی قرارگرفته‌اند. برای کمک به خواننده تداخل‌هایی بین تعریف نظری محصولات در فصل ۳ و کاربردهای آنان در فصل‌های ۸_۵ و فصل ۱۰ وجود دارد. نقش بورس تبادل فلزات لندن (LME) و گواهی فلزات، به دلیل استفاده از آن در معاملات مرابحه، غیرقابل‌انکار است که در فصل ۹ با جزئیات راجع به آن‌ها توضیح داده‌شده است.

باید در نظر داشت که تمام مسائل مربوط به بانک‌های اسلامی به محصولات و خدماتی که ارائه می‌دهند ختم نمی‌شود. شبیه دیگر بانک‌های متعارف، بخشی از عملیات بانک‌های اسلامی نیز ریسک و خطرپذیری است. این‌که این خطرپذیری چگونه و به چه میزان در مقایسه با دیگر بانک‌هاست در فصل ۱۱ بررسی شده است. برخلاف بانک‌های متعارف، بانک‌های اسلامی یک بدنه‌ی مدیریتی دیگر به نام هیئت نظارت بر مسائل شرعی هم دارند که نقش آن در میان دیگر بخش‌ها، اطمینان از تطابق قبل و بعد از معاملات با مسائل شرعی است، موضوعی که در فصل ۱۲ به آن پرداخته‌شده است.

در فصل ۱۳ دیگر مسائل مربوط به تنظیم مقررات مطرح‌شده‌اند و در فصل ۱۴ و ۱۵ مسائل مربوط به کفایت سرمایه مطرح‌شده‌اند و یک مرور مختصر از ارزیابی بانکی انجام‌شده است. آخرین فصل کتاب به مسائل مربوط به پیش‌آمده‌ای آینده پرداخته است و آن‎ها را کمی روشن می‌کند

شما می توانید فایل PDF این کتاب را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF کتاب

دانلود PDF

[/restrict]