
تصمیم‎گیری برای انتخاب بهترین برنامه‎ریزی استراتژیک
اسفند 13, 1397
ÙØ±Ø³ÙˆØ¯Ú¯ÛŒ شغلی چیست؟
اسفند 13, 1397جزء نگری منشأ بسیاری از مسایل Ùˆ مشکلات جوامع بشری Ùˆ سیستم‎â€Ù‡Ø§ÛŒ اقتصادی امروزه است. مشکل از جایی شروع می‎شود Ú©Ù‡ ما سیستم را به عوامل اولیه آن تجزیه Ù…ÛŒâ€â€ŒÚ©Ù†ÛŒÙ… Ùˆ با تمرکز بر جزییات درپی ØÙ„ مشکل هستیم. غاÙÙ„ از این Ú©Ù‡ سیستم تجزیه شده Ùقط Ù…Ø¬Ù…ÙˆØ¹Ù‡â€Œâ€Ø§ÛŒ از عناصر اولیه است Ùˆ دیگر خاصیت یک سیستم، یعنی تعامل اجزا را از دست داده است.
تÙکر؛ به عنوان یکی از راهâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ شناخت Ùˆ کسب علم Ùˆ Ù…Ø¹Ø±ÙØªØŒ ØØ±Ú©Øª Ùکر برای Ú©Ø´Ù Ùˆ مقدمه کسب اعتقادات Ùˆ ایمان است تÙکر سیستمی مجموعه مطالبی در مورد روش تÙکر بر پایه درک روابط علت Ùˆ معلولی بین پدیدهâ€â€ŽÙ‡Ø§ÛŒ اطرا٠است. این شیوه تÙکر، چارچوب Ùˆ روشی منطقی برای شناخت مسأله‎ای است Ú©Ù‡ تمامی جنبه‎های جزیی Ùˆ ترکیبی موضوع را در برمی‎گیرد.
Ù…Ùهوم تÙکر سیستمی چطور Ø´Ú©Ù„ Ú¯Ø±ÙØªØŸ
تاریخچه تÙکر سیستمی را Ù…ÛŒâ€â€Žâ€ØªÙˆØ§Ù† در دو دیدگاه مورد بررسی قرار داد. اول تØÙˆÙ„ات دانشگاه MIT Ùˆ دوم تØÙˆÙ„ات متدولوژی علم Ú©Ù‡ به ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ù…Ø®ØªØµØ±ÛŒ در رابطه با این دو می‎پردازیم.
تØÙˆÙ„ات دانشگاه MIT
پس از جنگ جهانی دوم، سه جهش مهم در دانشگاه MIT بوجود آمد Ú©Ù‡ تأثیرات مهمی را در Ù¾ÛŒØ´Ø±ÙØª علم Ùˆ اندیشه برجای گذاشتند. اولین آن‎ها بین سال‎â€Ù‡Ø§ÛŒ Û±Û¹Û´Û° تا Û±Û¹ÛµÛ° بود Ú©Ù‡ رابطه میان ماشین Ùˆ ارگانیسم را مورد مطالعه قرار داد. نتایج این مطالعات به هموار شدن راه پیدایش دو دانش جدید، یعنی اتوماسیون Ùˆ انÙورماتیک، منجر گردید.
در دهه ÛµÛ°ØŒ با توجه دوباره به ماشین Ù…ÙØ§Ù‡ÛŒÙ…ÛŒ همچون ØØ§Ùظه Ùˆ ÙØ±Ø§Ú¯ÛŒØ±ÛŒ در مورد ماشین نیز به کار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شد Ùˆ مقدمات دانش‎â€Ù‡Ø§ÛŒ جدید همچون بیونیک Ùˆ هوش مصنوعی پدید آمد. در دهه Û±Û¹Û¶Û° سومین جهش علمی این دانشگاه در زمینه علوم سایبرنتیک Ùˆ دینامیک سیستم پدید آمد. جی ÙØ§Ø³ØªØ± با این هد٠که سازمانâ€â€ŽÙ‡Ø§ Ùˆ موسسات صنعتی را همانند سیستمâ€â€ŽÙ‡Ø§ÛŒ سایبرنتیک بنگرد Ùˆ از راه شبیه سازی، Ù†ØÙˆÙ‡ کارشان را دریابد Ù…Ø¨ØØ« دینامیک صنعتی را معرÙÛŒ کرد. او همچنین در سال Û±Û¹Û¶Û´ دینامیک صنعتی را به سیستمâ€â€ŽÙ‡Ø§ÛŒ شهری نیز تعمیم داد Ùˆ دینامیک شهری را Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ù…ÙˆØ¯. ÙØ§Ø³ØªØ± در ادامه این ÙØ¹Ø§Ù„یت‎هایش، در سال Û±Û¹Û·Û± با انتشار کتاب دینامیک جهان، رشته دینامیک سیستم‎â€Ù‡Ø§ (System Dynamics) را بنیان نهاد.
تØÙˆÙ„ات متدولوژی علم
در دیدگاه دوم شیوه تÙکر به سه دسته تقسیم می‎شوند:
کل‎گرایی اولیه
دسته اول، Ú©Ù„ گرایی اولیه است Ú©Ù‡ تا دوران رنسانس شیوه غالب بود Ùˆ آن را دوران ØØ§Ú©Ù…یت ÙلسÙÙ‡ Ùˆ علامه‎ها نامیده‎اند. در این دوران معتقد به زنجیره علت‎ها بوده‎اند اما در این بین با ØØ°Ù علل میانی، خیلی زود به خدا می‎رسیدند.
جزگرا
دسته دوم در این دیدگاه، تÙکر جزگرا است Ú©Ù‡ از دوران باستان وجود داشته است Ùˆ آن را برخاسته از ÙلاسÙÙ‡ یونانی می‎دانند. بر اساس این شیوه تÙکر، Ø±ÙØªØ§Ø± پدیده اصلی ØØ§ØµÙ„ جمع Ø±ÙØªØ§Ø± اجزای آن است. این شیوه با نام تÙکر تØÙ„یلی نیز شناخته می‎شود Ùˆ پس از دوران رنسانس به عنوان روش غالب Ùˆ ÙØ±Ø§Ú¯ÛŒØ± علمی مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ قرار Ú¯Ø±ÙØª.
نظریات سیستمی
دسته سوم، نظریه‎های سیستمی است Ú©Ù‡ توسط برتالنÙÛŒ(Ludwig Von Bertalanffy)Â Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯. برتالنÙÛŒ در مقام یک مخال٠تÙکر تقلیدگرایی، نظریه خود را با عنوان “نظریه‎ سیستم‎های عام” منتشر کرد. این نظریه بر این اصل استوار است Ú©Ù‡ در عمق تمام مسائل یک سری اصل Ùˆ ضابطه وجود دارد Ú©Ù‡ با قطع نظام‎های علمی، Ø±ÙØªØ§Ø± عمومی سیستم‎ها را کنترل می‎کنند.
با توجه به تنوعی Ú©Ù‡ در دیدگاه‎های مربوط به سیستم Ùˆ همچنین تÙکر سیستمی وجود دارد، شناخت طبقه‎بندی‎های مختل٠سیستم موضوعی بسیار مهم است Ú©Ù‡ در ادامه در باره آن ØµØØ¨Øª می‎کنیم.
طبقه‎بندی سیستم‎ها
‎طبقه‎بندی متضاد
با توجه به تنوع دیدگاه‎ها، طبقه‎بندی‎های مختلÙÛŒ از سیستم ارائه شده است. یک نوع از آن‎ها طبقه‎بندی بصورت “متضاد” است؛ مانند: سیستم‎های باز Ùˆ بسته، سیستم‎های ساده Ùˆ پیچیده، سیستم‎های گسسته Ùˆ پیوسته Ùˆ … Ú©Ù‡ در این سبک از طبقه‎بندی معیارهای مختلÙÛŒ برای هر دسته درنظر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ù…ÛŒâ€â€ŽØ´ÙˆØ¯.
طبقه‎بندی بولدینگ
نوع دیگر از طبقه ‎بندی‎های معرو٠سیستم‎ها، شیوه “بولدینگ” است. در این شیوه سیستم‎ها با توجه به دو ویژگی یعنی میزان قابل پیش ‎بینی بودن Ùˆ همچنین میزان پیچیدگی‎ هایشان در Ø·ÛŒÙÛŒ از طبقه‎ بندی قرار می‎گیرند. به عنوان مثال ساختارهای ایستا ماننده اتم‎ ها Ùˆ مولکول ‎ها در صدر سیستم‎های قابل پیش ‎بینی قرار دارند. در مقابل سیستم‎هایی ماننده زبان، منطق، ریاضی Ùˆ … در صدر لیست سیستم‎های پیچیده جای دارند.
طبقه‎بندی چک لند
نوع دیگر طبقه بندی به“طبقه‎بندی Ú†Ú© لند” معرو٠است Ùˆ بر اساس طبیعت Ùˆ ذات سیستم‎ها انجام می‎شود. به عنوان مثال سیستم‎های طبیعی شامل گیاهان Ùˆ سیستم‎های زیستی هستند، سیستم اجتماعی Ùˆ سازمان‎ها در طبقه سیستم‎های ÙØ¹Ø§Ù„یت انسانی قرار می‎گیرند Ùˆ ÙلسÙÙ‡ Ùˆ دانش در طبقه‎ مربوط به سیستم‎های انتزاعی جای دارند.
طبقه‎بندی ایکاÙ
“طبقه‎بندی ایکأ نوع دیگری از طبقه‎بندی سیستم‎ها است Ú©Ù‡ بر اساس Ø±ÙØªØ§Ø± سیستم‎ صورت می‎گیرد. در این طبقه‎بندی دو معیار، یعنی هد٠و شیوه رسیدن به Ù‡Ø¯ÙØŒ اصل هستند. بر این اساس چهار نوع از مشهورترین سیستم‎ها تعری٠می‎گردد:
Û±- سیستم ØØ§Ùظ ØØ§Ù„ت Ú©Ù‡ در آن هد٠و روش رسیدن به آن در ساختارش گنجانده شده است Ùˆ تنها در مقابل تغییرات عکس‎العمل نشان می‎دهد.
Û²- سیستم هدÙ‎جو Ú©Ù‡ در آن هد٠از قبل مشخص است اما روش رسیدن به آن توسط خود سیستم تعیین می‎شود. هد٠این سیستم رسیدن به ØØ§Ù„تی است Ú©Ù‡ در آن قادر به انتخاب Ø±ÙØªØ§Ø± باشد.
Û³- سیستم هدÙمند Ú©Ù‡ هم هد٠و هم روش رسیدن به آن را خودش انتخاب می‎کند Ùˆ مثال شاخص این نوع سیستم، انسان‎ها هستند. Ø±ÙØªØ§Ø± یک موجود هدÙمند تماماً از بیرون کنترل نمی‎شود Ùˆ ØØ¯Ø§Ù‚Ù„ بخشی از آن ناشی از تصمیم Ùˆ انتخاب خود موجود است.
۴- سیستم آرمان‎مند که به جای یک هد٠یک آرمان را دنبال می‎کند.
نتیجه
اصل تضاد در سیستم بیانگر این موضوع است Ú©Ù‡ اگر هر جزء٠سیستم را جداگانه Ùˆ به گونه‎ای بسازیم Ú©Ù‡ به کاراترین Ø´Ú©Ù„ ممکن عمل کند، سیستم به عنوان یک Ú©Ù„ به مؤثرترین Ø´Ú©Ù„ عمل نخواهد کرد. مدیران در اکثر مواقع به شیوه تØÙ„یلی تصمیم‎گیری می‎کنند، اما همانطور Ú©Ù‡ می‎دانیم مجموع بهترین جواب برای اجزا، لزوماً بهترین جواب برای Ú©Ù„ Ù…ØØ³ÙˆØ¨ نمی‎شود.
در عمل، معمولاً مدیرعامل یک مجموعه، از مدیران سابق یک بخش انتخاب می‎شود Ú©Ù‡ تجربه کاÙÛŒ را در تمام امور ندارند Ùˆ مسائل را با نگاه تخصصی خود می‎نگرند. نگرش تخصصی مدیران رده بالا به امور سازمان یک مشکل بزرگ درسازمان‎ها است Ú©Ù‡ می‎تواند آسیب‎های را به سازمان وارد کند. تÙکر سیستمی، نگرش Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ نسبت به موضوعات را تغییر می‎دهد Ùˆ این تغییر نگرش باعث دستیابی به نتایج Ù…ØªÙØ§ÙˆØªÛŒ می‎شود.
دانلود ÙØ§ÛŒÙ„ PDF کامل این مقاله به شما در آشنایی بیشتر با Ù…Ùهوم تÙکر سیستمی Ú©Ù…Ú© خواهد کرد.
شما Ù…ÛŒ توانید ÙØ§ÛŒÙ„ PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª نمایید
[restrict]
Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª PDF این مقاله
[/restrict]