تحقیق چیست؟

 [rt_reading_time label=”میانگین زمان مطالعه:” postfix=”دقیقه” postfix_singular=”دقیقه“]

تحقیق چیست؟در ارتباط با ارائه تعریفی مشخص از تحقیق، دیدگاه‏ های متفاوتی وجود دارد، اما به طور کل می‌توان آن را فرایندی برنامه‌ریزی‌شده، هوشیارانه، نظام‏ مند و قابل‌اعتماد برای یافتن حقایق یا فهم عمیق مسائل تعریف کرد. به عبارتی دیگر تحقیق عبارت است پدیده ‏ای ذهنی که با جستجوی منظم و هدف‏دار، در پی کسب اطلاعات و معلومات جدید است.

سیر تفکر و اندیشه را در طول حیات بشر می‌توان به دوران مختلفی تقسیم کرد:

دوره اول: وضع موجود همان وضع مطلوب است.
دوره دوم: بشر خواست برای پذیرش وضع موجود توضیحی ارائه دهد ولی به دلیل تجارب اندک در این کار توفیقی نیافت.
دوره سوم: برای توضیح و تفسیر پدیده‌ها در جستجوی منبعی معتبر بود، و در نهایت تجارب شخصی را انتخاب کرد اما به علت ناقص بودن اطلاعات، نتیجه مطلوب حاصل نشد.
دوره چهارم: در این دوره برای توضیح و تفسیر پدیده ‏ها به رأی صاحب‌نظران روی آورد. (قرون وسطی در غرب متأثر از چنین تفکری است).
دوره پنجم: در این دوره دستگاه تفکر قیاسی توسط ارسطو عرضه شد.
دوره ششم: تفکر استقرایی توسط بیکن ارائه شد.
دوره هفتم: روش استقرایی – قیاسی توسط چارلز داروین به عنوان زمینه‌ساز روش علمی مطرح شد.
دوره هشتم: مقارن با عصر حاضر است که روش علمی به طور جدی برای حل مسائل زندگی بشر مورد استفاده قرار گرفته است، این روش توسط جان دیویی دانشمند برای تعلیم و تربیت آمریکا ارائه شده بود.

دیدگاه های علم شناسی

در رابطه با علم‌شناسی دیدگاه‏ های مختلفی وجود دارد:

۱. دیدگاه تجربه‌گرایی

Ú©Ù‡ معتقد است شناختی اعتبار دارد Ú©Ù‡ به‌وسیله یکی از حواس قابل‌درک باشد. منشأ این تفکر را در فلسفه جدید باید از “فرانسیس بیکن” دانست. در Ù¾ÛŒ انتقادات به این مکتب افرادی مانند: راسل، ماخ Ùˆ وینتگشتاین، دایره وین یا حلقه وین را تشکیل دادند Ú©Ù‡ در جهت تحلیل منطقی تغییر مسیر Ù…ÛŒ دهد ولی همچنان در این مکتب وسیله شناخت حواس آدمی است.

۲. دیدگاه عقل‌گرایی

 این دیدگاه بر اساس روش استدلال قیاسی استوار است و معتقد است حواس انسان هیچ‌گاه کلیات و ضروریات را نمی‏ یابد و لذا به منشأ دیگری به نام عقل نیاز است. سابقه این دیدگاه به دوره یونانی ‏ها به‌ویژه ارسطوباز می ‏گردد که در آن رابطه منطقی بین کبری و صغری و نتیجه برقرار می ‏گردید.

۳. دیدگاه استنباطی

این دیدگاه استنباط یا تفهیم را به عنوان روش خاص علوم اجتماعی می‌پذیرد و همچنین این دیدگاه معتقد است فهمیدن زندگی با استنباط تنها امکان‌پذیر نیست، بلکه باید از استنباط و کلیه نیروهای احساسی برای درک آن استفاده نمود.

۴. دیدگاه ساختاری

 این دیدگاه شامل دو رویکرد اصلی است:
* نظر لاکاتوش درباره برنامه‏ های پژوهشی. او نظریه ‏ها را مجموعه‏ های ساختاری می ‏داند.
* نظر توماس کوهن درباره پارادایم ‏ها و انقلاب‏ های علمی. او نظریه ‏های علمی را نوعی ساختار پیچیده می‏ داند و در سال ۱۹۶۲ دیدگاهش را در کتاب خود (ساختار انقلاب‏ های علمی) مطرح کرد. ویژگی عمده نظریه وی تأکید بر جنبه انقلابی پیشرفت ‏های علمی است به این معنی که قبول یک پارادایم جدید، نیازمند طرد کامل یک پارادایم است.

۵. دیدگاه هرمونیک

واژه هرمونیک دارای دو اصطلاح است:

اصطلاح عام:

این واژه هرگونه تحقیقی را درباره تفسیر متن صورت بگیرد، شامل می‌شود.
اصطلاح خاص:

این واژه به ابعادی خاص در این باره اشاره می‏ کند و ناظر بر مباحثی است  که معنای متن را وابسته به فضای فرهنگی مخاطبان قلمداد می‏کند.
هرمنوتیک به مفهوم تفسیر متون مذهبی و ادبی به ادبیات و زبان یونانی باز می‏گردد و از این نظر دارای سابقه ‏ای طولانی است و به منزله مکتبی فلسفی و نظریه‏ های عمومی برای علوم انسانی و اجتماعی مطرح شد.
از هرمنوتیک برداشت‏ های متعددی ارائه شده است ازجمله می‌توان نظریه بنیادی روش شناخت برای علوم انسانی و سرانجام نظریه فهم وجود در سنت اصالت وجودی را نام برد.
اما برای شناخت موضوعات و حقایق اطراف اهدافی دنبال می‌شود که می‌توان مواردی از آن‌ها را بیان کرد:

• • توصیف پدیده‌ها

• • تبین پدیده‌ها

• • پیش‌بینی پدیده‌ها

• • کنترل پدیده‌ها

برای شناخت موضوعات می‌توان از موارد و منابع مختلفی استفاده کرد از جمله تجربه که البته باید همراه با نقد و بررسی همراه باشد، افراد صلاحیت‌دار که دارای مهارت و تجربه‏ هستند، شهود و همچنین تفکر و استدلال منطقی که حرکتی از مجهول به معلوم است بهره گرفت.

اما منظور از علم چیست؟

برای علم تعاریف مختلفی بیان شده است مانند: یقین، معرفت و دانش یا دانستنی که با تحقیق به دست آمده است و یا علم معرفتی است، منظم که با روش‌های معین به دست آمده است و قوانین و روابط پایدار و واقعیت‏ ها را بیان می‏ کند و دارای ویژگی‏ هایی است ازجمله اینکه: از افکار کلی ساخته شده است و تلاش برای شناخت حقایق است، علم معرفت یا شناختی است جمعی، درباره امور کلی.

علم را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

۱. علم به مفهوم دانش Knowledge
۲. علم به مفهوم علم تجربی Science
۳. علم به معنی تجربه آزمایشی Experience

اما تمام آن‌ها اهداف یکسانی دارند:

۱. هدف اساسی و غائی (تدوین نظریه و تبین پدیده‌های طبیعی)
۲. چهار هدف فرعی (توصیف، تبین، پیش‌بینی، کنترل)

پژوهش ‏های علمی باید دارای ویژگی ‏های مشخصی باشند، ازجمله اینکه نظام‏دار و منطقی باشند، جریانی تراکمی و پدیده ‏ای تجربی (مبتنی بر واقعیات خارج از ذهن با هدف کشف یا تکمیل دانش بشری) باشند. پژوهش یک امری دوری و مرحله ‏ای است که بر تئوری‏ ها اثر می‌گذارد یا از آن‌ها اثر می‌پذیرد و کار جمع‌آوری، تلخیص، طبقه‌بندی، تفسیر و تعمیم داده‌ها و اطلاعات را انجام می‌دهد. همچنین شخص محقق نیز باید دارای ویژگی‏ های خاصی مانند: عمل‏گرا بودن، متخصص و منطقی بودن، صبور و شکیبا بودن، هوشیار و با اخلاق و شکاک و دیرباور بودن باشد.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF این مقاله

   دانلود PDF

[/restrict]