میانگین زمان مطالعه: 4 دقیقه

بازار از دیدگاه سیستمی به مجموعه ‏ای پیچیده اطلاق می ‏گردد که نتوان رفتارهای آتی آن را پیش‏ بینی نمود. بازار یک محیط پیچیده محسوب می ‏گردد، از آن جهت که عوامل متعددی می‌توانند بر رفتار و شرایط بازار تأثیرگذار باشند، درنتیجه پیش ‏بینی اتفاقات احتمالی را دشوار می ‏سازند. تحقیقات بازاریابی با شناسایی دقیق بازار و رقبا در رابطه با تصمیمات و سیاست‏ های درست برای فعالیت در بازار کمک بسیاری می‌کند. در واقع تحقیق بازار را می‌توان نوعی عملیات ویژه در راه پیشبرد هدف شرکت یا سازمان در جهت معرفی و ارائه محصول دانست؛ به طوری که اکثریت آیتم‌ها را شامل شود و گروه را برای مهار یا رویارویی با عوامل تأثیرگذار و تأثیرپذیر بازار آماده کند.

عوامل تأثیرگذار بر بازار را می‌توان در دو دسته عوامل داخلی و عوامل خارجی دسته ‏بندی کرد:

عوامل داخلی

به عواملی اطلاق می‌شود که تحت کنترل واحد تجاری است و واحد تجاری می‌تواند در آن‌ها دخل و تصرف داشته باشد این عوامل عبارت‌اند از:

۱. قیمت تمام شده محصولات و خدمات
۲. میزان تولید
۳. کیفیت محصولات
و غیره.

عوامل خارجی

به عواملی گفته می‌شود که سازمان نمی‏ تواند آن‌ها را تغییر دهد؛ به عبارت دیگر این عوامل تحت کنترل سازمان نیستند دامنه این عوامل بسیار گسترده است. برخی از مهم‌ترین عوامل خارجی مؤثر بر بازار عبارت‌اند از:

۱. سلیقه عمومی مشتریان
۲. درآمد مردم و وضعیت اقتصادی جامعه
۳. قوانین دولتی و صنفی
۴. میزان تقاضا و عرضه
۵. تعداد رقبا
۶. وضعیت رقبا

شناسایی نقاط قوت و ضعف بازار و به طور کلی فعالیت‌هایی که ارتباط لازم را، بین مصرف کننده، خریدار و مدیران بازاریابی از طریق تبادل اطلاعات برقرار می‌کند.

تحقیقات بازار مجموعه اقدامات و بررسی‏ هایی هستند که به منظور شناخت بهتر بازار، مشتریان، رقبا و شرایط درون‌سازمانی و برون‌سازمانی بکار می‏روند و هدف از انجام آن‌ها کسب آمادگی بیشتر در مواجهه با تغییرات و اتخاذ رفتارها و سیاست‏ های صحیح درباره نحوه فعالیت در بازار است. تحقیقات بازار به منزله ابزاری است که میزان آگاهی و اطلاعات ما را از محیط پیرامون خود افزایش می‌دهد و درنتیجه، امکان اتخاذ تصمیمات بهتر را فراهم می‌سازد.

کاربرد های تحقیقات بازار

تحقیقات بازار در قالب شکل‌ها و روش‌های مختلفی به انجام می‌رسد با این حال و به طور کلی مهم‌ترین کاربردهای تحقیقات بازار عبارت‌اند از:

تصمیم‌گیری درباره راه‌اندازی یک واحد کسب‌ و کار:

این مطالعات با هدف بررسی امکان راه‏ اندازی کسب‏ و کار و پیش‏بینی وضعیت آن در آینده انجام می‌شود؛ مانند: مطالعات امکان‌سنجی، سنجش توجیه‌پذیری طرح و ارزیابی ایده کسب ‏و کار.

تصمیم درباره ورود یا عدم ورود به بازارهای جدید:

معمولاً انجام تحقیقات بازار در زمان توسعه بازار ضرورت دارد چرا که همواره ورود به بازارهای جدید و یا تولید محصولات جدید، با ریسک و مخاطره همراه است و ممکن است در صورت برآورد اشتباه هزینه ‏های فراوانی را به سازمان تحمیل کند.

تصمیم ‏گیری درباره اتخاذ بهترین روش ‏های تبلیغات:

برای تبلیغات کانال ‏ها و راه ‏های بسیاری وجود دارد و همین‌طور منابعی اندک، به همین دلیل باید در نحوه تخصیص منابع و انتخاب کانال‌های تبلیغاتی مؤثر، با احتیاط عمل نمود. تحقیقات بازار به تشخیص اثربخش ‏ترین کانال‌های تبلیغات با توجه به شرایط کمک می‌کند.

سنجش وضعیت واحد تجاری در مناطق مختلف:

گاهی لازم است گزارش‌هایی از عملکرد واحدهای مختلف تهیه کرد که یا این واحدها درون سازمان هستند و یا خارج از سازمان قرار دارند، مانند شعبات مختلف سازمان که ارزیابی این گزارش‌ها در گرو انجام تحقیقات بازاریابی است.

سنجش اثربخشی برنامه‏ های بازاریابی و تبلیغات و بررسی علل ناکامی در کمپین ‏های بازاریابی مثلاً کمپین تبلیغات تلویزیونی:

مدیران کل اغلب می‌خواهند بدانند برنامه ‏هایی که در معاونت‏ ها و واحدهای مختلف انجام می‌گیرد تا چه حد نتیجه‌بخش و مؤثر بوده است. به طور کلی یکی از کاربردهای تحقیقات بازار، شناسایی دلایل ناکامی در طرح‏ های مختلف بازاریابی و تبلیغاتی است.

بررسی سطح رضایت مشتریان از محصولات و خدمات:

طرح‏ های رضایت سنجی از مشتریان به یکی از برنامه‏ های دائم در اغلب سازمان ‏ها تبدیل‌شده است که یکی از زیر مجموعه ‏های تحقیقات بازار محسوب می‌شود.

تحقیقات بازاریابی به دو شکل اصلی انجام می‌شود:

۱. تحقیقات کتابخانه ‏ای (متکی بر اطلاعات ثانویه): اطلاعات ثانویه به مجموعه‏ای از اطلاعات گفته می‌شود که هم‏ اکنون موجود هستند و تنها باید آن‌ها را انتخاب و جمع‏ آوری کرد. هزینه این تحقیقات معمولاً پایین است و معمولاً در زمان کمتری انجام می ‏شوند اما کیفیت آن‌ها در مقایسه با تحقیقات میدانی پایین‏تر است.
۲. تحقیقات میدانی (متکی بر اطلاعات اولیه): اطلاعات اولیه به اطلاعاتی گفته می‌شود که توسط خود محقق جمع‏ آوری می ‏شوند. در این تحقیقات تعیین می‌شود که به چه اطلاعاتی نیاز داریم، سپس این اطلاعات با استفاده از روش‌ها و کانال‌های خاص توسط محقق جمع ‏آوری می‌شود. بدیهی است که می‌توان به این اطلاعات اعتماد کرد چرا که این تحقیقات بر اساس اطلاعات کاملاً مرتبط با موضوع، صورت گرفته است.

تمامی این موارد که زیرمجموعه ای از یک تحقیق بازار حرفه‌ای و اساسی است مواردی هستند که اگر به طور دقیق و تخصصی انجام شوند افق دید گسترده‌ای را به منظور تعیین یک هدف مشخص با برنامه‌ریزی دقیق به صاحبان کسب‌ و کار می‌دهند.
یکی از مهم‌ترین نیازهای کارآفرینان و صاحبان ایده نیاز به تحلیل صحیحی از وضعیت بازار است. در مسیر کارآفرینی همواره این دغدغه وجود دارد که با راه ‏اندازی واحد کسب ‏و کار چه نتایجی حاصل می‏ گردد آیا ایده مورد نظر قابلیت اجرایی دارد یا خیر؟ کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به دنبال یافتن روش‌هایی هستند که بتوانند وضعیت آتی سازمان خود را پیش‌بینی نمایند. همچنین اغلب کارآفرینان نیاز به تحقیقاتی دارند که به آن‌ها نشان دهد محصولات خود را تحت چه شرایطی به بازار عرضه کنند.

شما می توانید فایل PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید