
تعری٠خلاقیت
دی 9, 1397
تکنیک‌ های خلاقیت
دی 9, 1397 [rt_reading_time label=”میانگین زمان مطالعه:” postfix=”دقیقه” postfix_singular=”دقیقه“]
تاثیر انگیزه در خلاقیت: انگیزش را می‌توان یکی از مهم‌ترین عناصر خلاقیت دانست. ریشه لاتین واژه انگیزش Movere به معنی ØØ±Ú©Øª است. انگیزش را می‌توان ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ÛŒ دانست Ú©Ù‡ Ø±ÙØªØ§Ø± شخص را نیرو Ù…ÛŒâ€Œâ€Ø¨Ø®Ø´Ø¯ Ùˆ آن را جهت دستیابی به اهدا٠هدایت می‌â€Ù†Ù…اید. همچنین تمایل به انجام کار به شرط داشتن توانایی انجام آن کار در جهت تأمین نوعی نیاز را نیز می‌توان تعریÙÛŒ از انگیزش دانست. ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ انگیزش از Ø§ØØ³Ø§Ø³ یک نیاز ارضا نشده به وجود Ù…ÛŒâ€Œâ€Ø¢ÛŒØ¯ Ú©Ù‡ در ÙØ±Ø¯ ایجاد تنش می‌کند Ùˆ باعث ایجاد انگیزه می‌شود. انگیزه در ÙØ±Ø¯ به تلاش Ùˆ کوشش Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ منجر می‌شود Ùˆ در نهایت به نیاز ارضا شده ختم Ù…ÛŒâ€â€ŒÚ¯Ø±Ø¯Ø¯. این تأمین نیاز یک تعادل موقت را ایجاد می‌کند Ùˆ پس از مدتی این چرخه مجدد تکرار می‌شود.
واژه‌ی نیاز از منظر Ù…Ùهومی
نیاز نوعی کمبود روانی Ùˆ Ùیزیولوژیک است Ú©Ù‡ می‌تواند دستاورد خاصی را ایجاد کند.
نظریه سلسله‌ مراتب نیاز توسط آبراهام مازلو (مزلو) ارائه شد. مزلو اساس ÙØ±Ø¶ خود را بر این گذاشت Ú©Ù‡ درون هر انسان پنج دسته نیاز وجود دارد. اگر نیازی در ÙØ±Ø¯ ارضا شود دیگر ایجاد انگیزه نمی‌کند. برای ایجاد انگیزه در شخص باید جایگاه او را در سلسله‌ مراتب نیازها مشخص کرد Ùˆ برای Ø±ÙØ¹ نیازهای ÙØ¹Ù„ÛŒ یا Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ù„Ø§ØªØ± او اقدام کرد تا تاثیر انگیزه در خلاقیت Ø§ØªÙØ§Ù‚ Ø¨ÛŒâ€ŒØ§ÙØªØ¯.
پنج دسته نیاز یک شخص در سلسله‌ مراتب نیازها، به ترتیب:
Û±. نیازâ€Ù‡Ø§ÛŒ Ùیزیولوژیکی: گرسنگی، تشنگی، سرپناه، جنسی Ùˆ سایر نیازهای بدنی است.
Û². نیازâ€Ù‡Ø§ÛŒ ایمنی: امنیت Ùˆ مصون ماندن از صدمات Ùیزیکی Ùˆ Ø§ØØ³Ø§Ø³ÛŒ.
Û³. نیازâ€Ù‡Ø§ÛŒ اجتماعی: مهر Ùˆ Ù…ØØ¨ØªØŒ Ø§ØØ³Ø§Ø³ تعلق، پذیرش Ùˆ دوستی.
Û´. نیازهای Ø§ØØªØ±Ø§Ù…: خود Ø§ØØªØ±Ø§Ù…ی، استقلال، موÙقیت، مقام، شهرت Ùˆ توجه.
Ûµ. نیازâ€Ù‡Ø§ÛŒ خود Ø´Ú©ÙˆÙØ§ÛŒÛŒ: اشتیاق ÙØ±Ø¯ برای تØÙ‚Ù‚ قابلیت‌ها، ظرÙیت‌â€Ù‡Ø§ Ùˆ استعدادâ€Ù‡Ø§ÛŒ بالقوه†خود.
دو دسته نیاز اول نیازهای رده پایین Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒâ€Œâ€Ø´ÙˆÙ†Ø¯ Ùˆ برای ارضا شدن نیاز به عوامل خارجی دارند؛ اما سه دسته نیاز آخر نیازهای رده بالا Ù…ØØ³ÙˆØ¨ â€Ù…ی‌شوند Ùˆ در درون ÙØ±Ø¯ ارضا Ù…ÛŒâ€Œâ€Ø´ÙˆÙ†Ø¯. این نظریه اگرچه با استقبال زیادی روبرو شد اما تØÙ‚یقات نتوانستند قابل‌اعتماد بودن آن را تائید کنند.
نخستین نظریه‌های Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ در مورد انگیزشنظریه سلسله‌مراتب نیازها، تئوریXØŒ تئوری YØŒ تئوری بهداشتی انگیزش بودند.
نظریه X Ùˆ Y نظریه دیگری در ارتباط با تاثیر انگیزه در خلاقیت است Ú©Ù‡ داگلاس Ù…Ú© گرگور آن را ارائه داده است Ùˆ دو دیدگاه متمایز از انسان را ارائه داده است: یک دیدگاه اصولاً منÙÛŒ Ùˆ آن را X نامید Ùˆ یک دیدگاه مثبت Ùˆ آن را Y نامید. نظریه تئوری X بر این ÙØ±Ø¶ است Ú©Ù‡ نیازهای رده پایین، بر ÙØ±Ø¯ ØØ§Ú©Ù… است Ùˆ تئوری Y بر این اساس است Ú©Ù‡ نیازهای رده بالاتر در ÙØ±Ø¯ ØØ§Ú©Ù… هستند.
در تئوری X ÙØ±Ø¶ بر این است Ú©Ù‡ کارمندان به صورت ÙØ·Ø±ÛŒ به کار علاقه‌ای ندارند Ùˆ از آنجا Ú©Ù‡ کار را دوست ندارند، برای رسیدن به هد٠باید آن‌ها را مجبور، کنترل Ùˆ یا ØØªÛŒ تهدید نمود. در این تئوری کارکنان از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند Ùˆ لذا به هدایت Ùˆ رهبری رسمی نیاز دارند. بیشتر کارکنان به امنیت بیش از دیگر موارد شغلی اهمیت می‌دهند Ùˆ هیچ نوع جاه†طلبی Ùˆ بلندپروازی ندارند.
اما در تئوری Y کارکنان کار را امری طبیعی Ù…ÛŒâ€â€ŒØ¯Ø§Ù†Ù†Ø¯ Ùˆ به آن علاقه دارند. در این تئوری Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ خود را به هد٠یا اهداÙÛŒ متعهد نمودهâ€â€ŒØ§Ù†Ø¯ Ùˆ بنابراین دارای نوعی خود رهبری Ùˆ خودکنترلی هستند Ùˆ بیشتر Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ مسئولیت‌پذیر هستند Ùˆ ØØªÛŒ برای Ù¾Ø°ÛŒØ±ÙØªÙ† مسئولیتâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ بیشتر تلاش می‌کنند. در این تئوری بیان می‌شود Ú©Ù‡ خلاقیت، یعنی توانایی برای Ú¯Ø±ÙØªÙ† تصمیمات خوب، ویژگی بیشتر Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ جامعه است Ùˆ ویژگی Ù…Ù†ØØµØ± به مدیران نیست.
تئوری دیگری Ú©Ù‡ در زمینه انگیزش Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ است، تئوری بهداشت – انگیزش است Ú©Ù‡ توسط یک روانشناس به نام ÙØ±Ø¯Ø±ÛŒÚ© هرزبرگ ارائه شده است. هرزبرگ در این نظریه بیان می‌کند Ú©Ù‡ رضایت عکس نارضایتی نیست. او عوامل مؤثر در نارضایتی را عوامل بهداشتی Ùˆ عواملی را Ú©Ù‡ موجب رضایت می‌شود را عوامل انگیزشی نامید. در مدل هرزبرگ برطر٠کردن عوامل نارضایتی، الزاماً به رضایت منجر نمی‌شود. او متضاد رضایت را عدم رضایت Ùˆ متضاد نارضایتی را عدم نارضایتی نامید.
در رابطه با نیروی انگیزش Ùˆ تأثیر آن بر خلاقیت علاوه بر تئوری‌هایی Ú©Ù‡ بیان شد، تئوری‌های نوینی نیز ارائه شده‌اند. از جمله آن‌ها می‌توان تئوری مبتنی بر نیازهای سه‌گانه، نظریه تعیین Ù‡Ø¯ÙØŒ تئوری تقویت Ø±ÙØªØ§Ø±ØŒ نظریه برابری، نظریه انتظار را نام برد.
تئوری مبتنی بر نیازهای سه‌گانه
تئوری مبتنی بر نیازهای سه â€Ú¯Ø§Ù†Ù‡ توسط دیوید مک†کلاند Ùˆ تعدادی از همکارانش ارائه شده است Ùˆ سه عامل انگیزشی یا نیاز را معرÙÛŒ می‌کند:
Û±. نیاز به کسب موÙقیت. Û². نیاز به قدرت Ùˆ اعمال آن. Û³. نیاز به ایجاد دوستی.
نظریه تعیین هدÙ
تئوری تعیین هد٠بیان می‌کند Ú©Ù‡ قصد یا اراده ÙØ±Ø¯ یا سازمان را می‌توان به عنوان عامل اصلی انگیزش به ØØ³Ø§Ø¨ آورد. با Ù¾Ø°ÛŒØ±ÙØªÙ† هدÙâ€â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ مشکل‌تر توسط کارکنان در مقایسه با هدÙ‌â€Ù‡Ø§ÛŒ آسان، عملکرد Ø¹Ø§Ù„ÛŒâ€Œâ€ØªØ±ÛŒ را سبب خواهد شد. در واقع هدÙ‌های پر چالش می‌توانند عامل ایجاد تاثیر انگیزه در خلاقیت Ù…ØØ³ÙˆØ¨ شوند.
تئوری تقویت Ø±ÙØªØ§Ø±
در تئوری تقویت Ø±ÙØªØ§Ø± به‌ جای توجه به عوامل درونی، به عوامل Ù…ØÛŒØ·ÛŒ توجه می‌شود Ùˆ در این تئوری Ø¨ØØ« قانون علت Ùˆ معلولی وجود دارد. این تئوری را می‌توان نقطه مقابل تئوری تعیین هد٠دانست.
نظریه برابری
در نظریه برابری بیان می‌شود Ú©Ù‡ کارکنان Ùˆ اعضای سازمان همواره خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. سه مرجع اصلی برای مقایسه، همواره وجود دارد: دیگران، سیستم Ùˆ خود. زمانی Ú©Ù‡ ÙØ±Ø¯ در مقایسه خود با دیگران نوعی ظلم Ùˆ نابرابری مشاهده کند، دچار نوعی تنش می‌شود Ùˆ این تنش باعث ایجاد انگیزش در ÙØ±Ø¯ می‌شود.
نظریه انتظار
نظریه انتظار توسط ویکتور روم ارائه شده است Ùˆ یکی از Ù¾Ø°ÛŒØ±ÙØªÙ‡â€Œ شده‌ترین توجیه‌های است Ú©Ù‡ درباره انگیزش ارائه شده است. این نظریه شامل سه متغیر است: Û±. اهمیت Û². رابطه بین عملکرد Ùˆ پاداش ۳. رابطه بین تلاش Ùˆ عملکرد. در این نظریه استدلال شده است Ú©Ù‡ گرایش به نوعی عمل در جهتی مشخص، در گرو انتظاراتی است Ú©Ù‡ پیامدهای آن مشخص Ùˆ نتیجه مورد علاقه عامل یا ÙØ§Ø¹Ù„ باشد. راز اصلی نظریه انتظار در درک هدÙ‌های ÙØ±Ø¯ÛŒ Ùˆ تشخیص رابطه بین تلاش Ùˆ عملکرد، بین عملکرد Ùˆ پاداش Ùˆ سرانجام بین پاداش Ùˆ تأمین Ù‡Ø¯Ù ÙØ±Ø¯ Ù†Ù‡ÙØªÙ‡ است. به‌ بیان‌ دیگر می‌توان Ú¯ÙØª Ú©Ù‡ ÙØ±Ø¯ اهداÙÛŒ دارد Ú©Ù‡ برای این اهدا٠تلاش می‌کند، تلاش ÙØ±Ø¯ به تغییر عملکرد او منجر می‌شود Ùˆ این تغییر عملکرد پاداش سازمان را در Ù¾ÛŒ دارد Ú©Ù‡ این پاداش می‌تواند همان Ù‡Ø¯Ù ÙØ±Ø¯ باشد.
شما Ù…ÛŒ توانید ÙØ§ÛŒÙ„ PDF این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª نمایید
[restrict]
Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØª PDF این مقاله
 Â
[/restrict]