تئوری های فرایندی

شناختی که افراد از رفتار دیگران نسبت به خودشان دارند در ایجاد انگیزه به‌منظور پیشبرد کارها و وظایفشان در سازمان بسیار بااهمیت خواهد بود. ازجمله ابزارهایی که در این رابطه توسط محققین بکار گرفته می‎شوند تئوری‌های فرایندی هستند. تئوری‌های فرآیندی با تأکید بر رفتار کارکنان، بیان‌کننده این نکته هستند که افراد سازمان چگونه رفتارشان را برای تطبیق با نیازها انتخاب می‌کنند.

افراد غالباً تصمیمات آگاهانه برای رفتار خود اتخاذ می‌کنند از همین رو فرآیند تصمیم‌گیری باید دقیقاً شناخته شود تا بتوان شناخت کاملی از رفتار انسانی به دست آورد. تئوری‌های رفتاری ازجمله ابزارهای مفید برای کسب این شناخت هستند که در ادامه توضیح مختصری از آن‌ها را بیان خواهیم کرد.

تئوری‌های رفتاری

تئوری برابری:

تئوری برابری بر پایه خواست افراد نسبت به عدالت استوار است. در این تئوری، برابری به‌عنوان باور افراد نسبت به اینکه “آیا با ما در ارتباط با دیگران به انصاف رفتار شده است” تعریف می‌شود. در این تئوری، ضمن تأکید بر اهمیت احساس عدالت کارکنان نسبت به منصفانه بودن رفتار سازمان با آن‌ها، چنین ادعا می‌شود که اگر کارکنان احساس کنند که با آن‌ها ناعادلانه برخورد شده است، برانگیخته می‌شوند تا عدالت را برقرار سازند. از سوی دیگر وجود احساس برابری در شخص موجب می‌شود که انگیزه حفظ وضع موجود در او به وجود آید.

تئوری انتظار:

یک مدل انگیزشی پیچیده‌تر و کامل‌تر نسبت به تئوری برابری است. این تئوری به تشخیص چگونگی انتخاب شیوه انجام کار به‌وسیله افراد مربوط می‌شود. درواقع تئوری انتظار بر این واقعیت استوار است که انسان چقدر چیزی را می‌خواهد و چقدر فکر می‌کند می‌تواند به آن دست یابد. طبق این نظریه افراد هنگامی اقدام به عمل می‌کنند که هم احتمال دستیابی به نتیجه مطلوب وجود داشته باشد و هم اینکه نتیجه مذکور به‌اندازه کافی انگیزه‌بخش و مشوق آن‌ها باشد؛ به‌این‌ترتیب هنگامی‌که احتمال کسب نتیجه مطلوب از رفتار موردنظر کم و جذابیت نتیجه موردنظر نیز ناچیز باشد، احتمال انتخاب آن رفتار کاهش می‌یابد؛ بنابراین، انگیزه انجام کار به “نتیجه مورد انتظار” و “جذابیت آن نتیجه” بستگی دارد.

تئوری تقویت:

طبق این تئوری، رفتار تابع پیامدهای خود است؛ بنابراین رفتاری که پیامدهای خوشایند دارد به‌احتمال بیشتری در آینده تکرار خواهد شد و اگر پیامدها دلپذیر نباشد به‌احتمال کمتری تکرار می‌شود. در این تئوری، انگیزش درونی نفی‌شده و رفتار را متأثر از رفتار گذشته و محیط، تحلیل می‌نمایند. در این نظریه با تفکیک رفتارهای ارادی از غیرارادی تلاش بر تقویت رفتار ارادی مفید می‌شود و بدین گونه به اصلاح رفتار پرداخته می‌شود.

تئوری اسناد:

تئوری اسنادی در ارتباط با ادراک شخصی و رفتار بین اشخاص است. در این نوشته بیشتر مصداق‌های انگیزشی تئوری اسناد مورد بررسی قرارگرفته که طبق دیدگاه اسنادی انگیزش کارکنان، آن‌ها از دیدگاه فرآیندهای ادراک نفس به رفتار خویش می‌نگرند. فرد بر اساس این ادراک‌ها متوجه می‌شود که رفتار او پاسخی به عوامل داخلی یا خارجی است. خلاصه‌ای ساده‌ از این تئوری بیان می‌کند که افراد برای کارهای خود دلایل اسنادی ذکر می‌کنند؛ یعنی برای اعمال خود سندهای توجیهی می‌آورند.

از این تئوری برای موفقیت در کارها می‌توان به نحو مطلوب از آن‌ها استفاده کرد. اگر کسی در عوامل موفقیت خود تنها به خود استناد نکند یعنی این موفقیت را به عوامل درونی و بیرونی نسبت دهد، می‌تواند با کوشش بیشتر سهم عوامل درونی را که به خود او وابسته هستند افزایش دهد و به موفقیت بیشتر دست یابد و برعکس؛ اگر کسی عوامل عدم موفقیت خود را بیشتر به عوامل بیرونی نسبت دهد (که اغلب افراد ناموفق این کار را می‌کنند) نمی‌تواند توانایی‌های خود را به نحو مطلوب بکار گیرد.

زنان و مردان در مقابل نابرابری واکنش‌های متفاوتی را از خود نشان می‌دهند که هرکدام از این رفتارها پیامدهای خاصی را در بر خواهند داشت. با دریافت فایل PDF کامل مربوط به مباحث مطرح‌شده در این مقاله، می‌توانید اطلاعات بیشتری در این خصوص کسب کنید.

شما می توانید فایل PDF کامل این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF کامل این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]