میانگین زمان مطالعه: 3 دقیقه

برای پرورش خلاقیت اصولی نظام‌مند بنیان نهاده شده است که متشکل از چهل اصل است که به مجموع آنها تریز گویند. این روش را آلتشولر که در اداره ثبت اختراعات روسیه مشغول به کار بود، از مطالعه و تحقیق در بیش از بیست هزار اختراع و دسته‌بندی وجوه تشابه آنها به دست آورد. با چک کردن این اصول چهل گانه در حل مسئله تا حدودی این اطمینان حاصل می‌شود که تمام نکاتی که باعث ایجاد خلاقیت در حل مسئله می‌شوند مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با عنایت به این اصول جنبه‌هایی از خلاقیت در حل مسئله به کار گرفته می‌شود.

اصول خلاقیت موسوم به تریز

خلاقیت‌شناسی تریز که از عبارت (  TRIZical Creanovatology) گرفته شده است یکی از شاخه‌های تخصصی دانش میان رشته‌ای خلاقیت‌شناسی یا خلاقیت‌نوآوری‌شناسی است و از مطالعه الگوهای تکراری کاربردی شده در ابداعات و اختراعات گوناگون به وجود آمده ‌است.

اصل اول تریز که با مفهوم جداسازی شناخته شده است در سه مرحله انجام می‌شود که مرحله اول آن به تقسیم‌بندی اجسام به اجزای منفک از هم می‌پردازد. شاهدی که برای این اصل می‌توان ارائه داد این است که برای پیشگیری از تلاطم آب یا هوا لوله زانویی شکل نود درجه را می‌توان به چند زانوی مجزا تقسیم کرد.

مرحله دوم از فرایند جداسازی قطعه‌قطعه کردن است که برای سهولت در نصب و جداشدن صورت می‌گیرد. به عنوان مثال برای سهولت در حمل و نصب موقت سازه یا پایه‌های فلزی از اتصالات تاشو استفاده می‌شود. مرحله سوم و آخرین مرحله از اصل جداسازی در اصول چهل گانه تریز اصل استخراج است که ناظر بر حذف قطعه مزاحم از جسم است مانند اینکه یک انعکاس دهنده نور را جایگزین تعداد زیادی چراغ نورانی از طریق بالون کنیم تا چراغ‌های نورانی از پایین بر آن بتابند.

کیفیت موضعی یکی دیگر از اصول تریز

این اصل ناظر بر عبور کردن یک ساختار همگن محیط خارجی به سوی ساختار ناهمگن است مثلاً برای فروکش کردن غبار در معادن زغال سنگ پیرامون محل کار به صورت مخروطی شکل آب می‌پاشند. هرچقدر ذرات آب ریزتر باشند برای فروکش کردن غبار موثرتر است. در این حالت مه ایجاد شده باعث مزاحمت در کار می‌شود برای حل این مشکل یک لایه مه دانه درشت پیرامون مه دانه‌ریز می‌افشانند.

عدم تقارن به جایگزین کردن شکل نامتقارن یک جسم به جای فرم نامتقارن آن است؛ همانند آنکه الکترودها به صورت نامتقارن در کوره الکتریکی قرار می‌گیرند تا باعث سهولت و پیوستگی حرکت و انتقال مواد معدنی به درون کوره شوند. ترکیب یا ادغام کردن یکی دیگر از اصول تریز است همانطور که از اسمش پیداست به امتزاج عملکردهای مشابه یا پیاپی به صورت زمانی با هم می‌پردازد. مثلاٌ برای تسهیل برف‌روبی یا خاکبرداری زمین‌های یخ‌زده افشانک‌هایی روی موتور نصب می‌شوند تا بخار آب بپاشند.

در اصل جامعیت، یک جسم می‌تواند عملکردهای چندگانه برای مرتفع شدن نیاز از چند جسم ارائه دهد به عنوان مثال باطری هم باعث ایجاد برق می‌شود و هم مرکز ثقل را کنترل می‌کند همچنین پروانه می‌تواند به عنوان یک توربین هم باشد.

تودرتو بودن اصلی دیگر از تریز که به قرار دادن یک جسم درون جسم دوم و نیز جسم دوم درون جسم سوم و… اشاره دارد. مانند مخزن معلق برای نفت که می‌تواند مواد مختلف را در یک واحد نگهداری کند. در اصل عامل تعادل و توازن، وزن یک جسم را به وسیله متصل کردن با جسم دیگری که نیروی بالابرنده دارد جبران می‌کنند. همانند نگه داشتن موقتی کابل در بالای رودخانه به صورت معلق توسط بالون.

برای آشنایی از بقیه اصول چهل گانه تریز مانند اصل‌های مقابله پیشاپیش، کنش پیشاپیش، حفاظت پیشاپیش، هم پتانسیلی، معکوس کردن و… که کاریکاتورهایی آموزشی تلقی می‌شوند دانلود فایل pdf کامل این مقاله که همه این اصول را تحت پوشش قرار می‌دهد توصیه می‌شود.

شما می توانید فایل PDF کامل این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF کامل این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]