اندیشیدن روش های پژوهش
مفهوم روش و روش شناسی تفاوت های اساسی با هم دارند. «روش» به طور اصولی با نحوه جمع آوری اطلاعات و تنظیم و طبقه بندی داده ها مربوط است. در حالی که «روششناسی» بیشتر معنای فلسفی دارد و به رویکرد و انگار (paradigm) پایه ای تحقیق دلالت میکند.
در علوم اجتماعی مسائل مختلف به شکلی طبقه بندی شده اند و هرکدام از آنها می توانند مبنایی برای تعیین انگاره یا پارادایم تحقیق باشد. تعیین انگاره از این جهت مفید است که راهی برای تعیین چارچوب ها و طبقه بندی باورها و جهان بینی های پیچیده به ما نشان میدهد.
اوکلی انگاره ها یا پارادایم ها را راهبردهایی برای شکستن پیچیدگی های دنیای واقعی می داند که به کمک آنها میتوان کارکرد آنها را در حالت پیوسته درک کرد.
در تحقیقات به طور کل دو راهبرد عمومی وجود دارد: کمی و کیفی. راهکارهای تحقیق نیز به شکل میدانی و کتابخانه ای یا پشت میزی است. تحقیقات بر اساس رویکردشان به چهار دسته تجربی، پیمایشی، موردی و تحقیق در عملیات تقسیم می شوند. همچنین تکنیک های رایج تحقیق :مصاحبه، مشاهده، پرسش نامه و تحلیل اسناد و مدارک است.
تحقیقات کمی و کیفی هردو تحقیقات تجربی هستند، اما در تحقیقات کمی، داده ها به صورت اعداد نمایش داده می شوند و در تحقیقات کیفی داده ها از طریق تجربه مستقیم و بی واسطه پدیده مورد مطالعه توسط محقق بیان می شوند. مدل های کیفی حاصل فهم افراد از دیدگاه خودشان است و مشاهده آنها به صورت طبیعی و کنترل نشده است و به شکل شخصی و ذهنی انجام میشود.
با وجود تفاوت های بین مدل های کمی و کیفی (که چند مورد از آنها بیان شد) هردو مدل اغلب برای آزمون نظریه ها و فرضیه ها بهمنظور نظریه آفرینی و اکتشاف در یک زمینه کاربرد دارند و زیر شاخه های فلسفی این دو راهبرد لزوماً جدا از یکدیگر نیست.
داده های کیفی اغلب شامل داده های کمی نیز هستند مانند :عبارت کمتر از فلان یا اعداد و ارقام که داده های کمی محسوب میشوند. همچنین راهبردهای کمی نیز ممکن است شامل داده های کیفی باشند که از طریق پرسشنامه های پاسخ باز جمع آوری می شوند.
کل تحقیق شامل جمع آوری و تحلیل داده ها است که این داده ها ممکن است به شکل قابلتوجهی از لحاظ ویژگی هایشان متفاوت باشند. اصلی ترین فنون جمع آوری داده ها عبارتاند از: اسناد، مصاحبه، مشاهدات، پرسش نامه.
در تمام پروژه ها کم و بیش از تحلیل داده های حاصل از اسناد استفاده میشود با این وجود در بعضی از پروژه ها تمرکز اصلی جمع آوری داده ها فقط یا بیشتر بر روی اسناد گوناگون است.
اسناد فقط منعکسکننده واقعیت اجتماعی و نسخه هایی از وقایع نیست بلکه سازنده آنها نیز هست. امروزه اسناد را به عنوان واسطه هایی تلقی می کنند که از طریق آن قدرت اجتماعی را میتوان عرضه کرد. بر این اساس اسناد بر اساس زمینه فرهنگی ای که در آن نوشته شده اند بررسی می شوند. تحلیل اسناد از طریق خلاصه کردن اجزایی از هر سند انجام میشود و با گروه بندی این یافته ها در کنار یکدیگر به نتیجه جدیدی از بررسی اسناد دست می یابیم.
روش مصاحبه شامل پرسش یا بحث کردن در رابطه موضوعات با افراد است. این روش می تواند تکنیکی بسیار مفید برای
جمع آوری داده هایی باشد که با استفاده از تکنیک هایی مثل مشاهده یا پرسشنامه قابل حصول نیست. مصاحبه به سه شیوه انجام میشود: مصاحبه ساختار نیافته که به شکل غیر رسمی و بر مبنای گفتوگو پایهریزی شده است، مصاحبه ساختاریافته که کاملاً با توجه به مجموعه هایی از سؤالات و پاسخ های مشخص و خاص هستند و مصاحبه نیمه ساختاریافته که بین این دو حالت قرار میگیرد.
برای تحلیل داده هایی که در روش مصاحبه به دست می آیند گلاسر و اشتراوس روش کدگذاری داده ها را پیشنهاد دادند که این کار در طول جمع آوری داده ها انجام میشود. در روش بررسی سؤال به سؤال دستنوشته های مصاحبه به یک طیف از پاسخ مصاحبه شوندگان می رسد.
۱. کدگذاری باز
۲. کدگذاری محوری
۳. کدگذاری نظری
مشاهده یکی دیگر از فنون جمع آوری داده است که به دو شیوه انجام میگیرد، قرار گرفتن در میان جمعیت و یا ایستادن در کنار و گزارش کردن آنچه مشاهده میشود. در این روش راه حل ها در دو انتهای پیوستار وجود دارند و زمانی که راه حلی وجود ندارد، بهترین و مفیدترین کار ایجاد نوعی مصالحه بین دو طرف پیوستار است. جمع آوری داده های حاصل از مشاهده هم می توانند به صورت موازی صورت گیرند و هم می توانند به صورت ترتیبی صورت گیرند. یک نکته بسیار حائز اهمیت این است که گزینشی و جانبدارانه بودن تحقیق گریزناپذیر است و بهتر است محقق در گزارش خود به آن اذعان کند.
پرسش نامه یکی از متداول ترین تکنیک های تحقیق اجتماعی است که انواع مختلفی دارد مانند: کمیت یا اطلاعات مقداری، مقوله یا نوع، فهرست یا انتخاب چندگانه، سنجش (معیار)، طرز نگرش، درجهبندی و جدول یا چهارخانه ترکیبی. در پرسش نامه باید از سؤالات مبهم و منفی پرهیز کرد، همچنین باید توجه داشت که پاسخگو ممکن است نیازمند به یادآوری خاطرات گذشته باشد و با دقت کمتری به سؤالات پاسخ دهد. در پرسش نامه بیشتر داده های کمی برای تحلیل فراهم می شوند و با توجه به این موضوع میتوان تحلیل کمی را در سطوح مختلف انجام داد.
بیشتر داده های حاصل از پرسش نامه کمی هستند، چراکه اساس پرسش نامه برای جمع آوری داده های مستقل از هم است.
۱. کدها باید کاملاً متمایز از یکدیگر باشند.
۲. کدها باید دقیق و جامع باشند.
۳. کدها باید در سراسر نوشته یکدست باشند.
۱. آمار استنباطی
۲. نسبت های ساده
۳. تحلیل چند متغیری
[restrict]
دریافت PDF این مقاله
[/restrict]