استرس شغلی

استرس، یک واقعیت انکارناپذیر و یک عضو جداناپذیر در زندگی همیشگی ماست. اگر استرس از زندگی جدا شود، یک زندگی ساکن و راکت برایمان خواهد ماند که به‌جز تنبلی جسم و ذهن هیچ نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت؛ علاوه بر این استرس باعث درهم ریختن سیستم تعادل بدن می‌شود که می‌تواند بد باشد، اما با مدیریت استرس، می‌توانیم نتایج مطلوبی را کسب کرد.

تعریف استرس شغلی

زمانی که ما در محیط شغلی با عواملی روبرو می‌شویم که وضعیت مطلوب ما را به حالت دیگری تغییر می‌دهند به آن عوامل، عوامل استرس‌زا می‌گویند و زمانی که این عوامل در محیط شغلی و در رابطه با شغل ما باشد، استرس شغلی نام دارند.

به‌بیان‌دیگر استرس ناشی از شغل، استرسی است که فرد در یک مکان و در یک شغل مشخصی دچار آن می‌شود و تغییراتی در حالت او ایجاد می‌شود که می‌تواند عوارض مختلفی همچون فرسودگی شغلی را درپی داشته باشد.

استرس شغلی دارای سه نشانه است:

۱- نشانه‌های روانی: مشکل‌های عاطفی و شناختی مانند: اضطراب، ملالت، افسردگی و …

۲- نشانه‌های جسمانی: تشخیص بین این مورد با استرس شغلی کمی مشکل است، اما طبق تحقیقات شواهدی موجود است که این عامل تأثیرگذار است. از عمومی‌ترین نشانه‌های بیماری شغلی مرتبط با استرس شغلی، بیماری‌های قلبی و عروقی هستند.

۳- نشانه‌های رفتاری: نشانه‌های رفتاری به دو قسمت تقسیم می‌شود، قسمت اول مربوط به خود فرد است که فرد از عوامل مختلف و نامطلوب مانند: مصرف مشروبات الکلی، پرخوری و … خودداری نمی‌کند. قسمت دوم مربوط به پیامدهای سازمان و تشکیلات اداری است؛ مانند: فقدان بهره‌وری، رها کردن شغل، غیبت از کار و … .

هزینه‌های استرس شغلی زیاد و سنگین است ولی دقیقاً نمی‌توان میزان آن را اعلام کرد. این یعنی با آنکه می‌توان پیچیدگی استرس شغلی و سنگین بودن آن را درک کرد ولی نمی‌توان دقیقاً به هزینه‌های آن دست پیدا کرد.

اقدام‌های فردی جهت بهبود استرس شغلی

شیوه‌ها و راهبردهایی وجود دارند که فرد با به کار گرفتن آن‌ها می‌تواند آثار استرس را برطرف کند. این شیوه‌ها چه در محیط کار و چه در خارج از آن می‌توانند اثربخش باشند:

۱- مبارزه گرایانه:

در این شیوه فرد با تمام عوامل استرس‌زا مبارزه می‌کند و سعی در بهبود اوضاع دارد. در این شیوه از عامل‌های استرس‌زا با ایجاد سازگاری در زندگی یا تعدیل سطح خواسته‌ها جلوگیری می‌شود. همچنین دگرگون کردن الگوهای رفتاری که موجب استرس می‌شوند نیز می‌تواند در این شیوه قرار بگیرد.

۲- پیشگیرانه:

در این شیوه فرد در برابر عامل‌های استرس‌زا و نشانه‌های آن مراقبت دائمی دارد، فرد در این روش منابع را آماده می‌کند و عوامل استرس‌زا را از میان آن‌ها برمی‌دارد، تحمل کردن عامل‌های اجتناب‌ناپذیر استرس و فرونشاندن برانگیختگی‌های استرس‌آور از دیگر موارد این شیوه است.

تحمل عوامل استرس‌زا

تحمل عامل‌های استرس‌زا با اجرای فنونی قابل‌دستیابی است. یکی از روش‌های شناختی و رفتاری، ارزیابی شناختی نام دارد که به آن دورنما برداری نیز گفته می‌شود. با اجرای این فن به فرد آموخته می‌شود تا عامل‌های استرس‌زا را بسنجد و به این منظور دورنمایی از وضعیت استرس خود داشته باشد و آن را بررسی کند.

در حوزه شناختی رفتاری، فن دیگری نیز به نام بازسازی شناختی وجود دارد. برخی افراد بر این باور هستند که افراد دیگر و رویدادهای بیرونی باعث ‌وبرانی احساس یا وضعیتی هستند که آن‌ها دارند و دیگران باعث استرس آن‌ها شده است. هدف از اجرای این فن این است که به این افراد آموزش داده شود که با تغییر باورها و شناخت‌های خود با استرس مقابله کنند.

این فن کمک می‌کند که افراد بتوانند از وضعیت استرس‌زا پس از وقوع را پیش‌بینی کرد و بتوانند آن را تحمل کنند. در این زمینه یک فن دیگری نیز وجود دارند که به آن ممارست و تمرین شناختی می‌گویند. در این فن فرد از پیش عوامل استرس‌زا را در ذهن خود مجسم می‌کند و تمرین می‌کند که چگونه به آن‌ها پاسخ دهد. در چنین تمرین‌هایی باعث می‌شود که فرد هنگام مواجهه با استرس بتواند تصمیمات درست‌تری داشته باشد.

کاهش برانگیختگی با تنفس عمیق

یکی از روش‌هایی که باعث می‌شود برانگیختگی کاهش پیدا کند، تنفس عمیق است. تنفس عمیق از سودمندترین فنونی است که در این زمینه وجود دارد.

با گسترش دادن تنفس عمیق، فن دیگری به دست می‌آید که آرام‌سازی تدریجی ماهیچه‌ای نام دارد. در این فن فرد با تنفس عمیق شروع کرده و عضلات خود را در یک‌زمان شل می‌کند به‌این‌ترتیب که از ماهیچه‌های پایین پا شروع می‌کند و بعد ماهیچه‌های بالاتر می‌پردازد.

این فرآیند باعث می‌شود که فرد با آرام‌سازی ماهیچه و تنفس خود بتواند یک آرامشی را در خود ایجاد کند.

ویژگی‌های شغلی، محیط و فرهنگ سازمانی حاکم و همچنین وظیفه‌ای که هر فرد برعهده دارد بر میزان استرسی شغلی که بر میزان استرس شغلی که بر فرد تحمیل می‎شود، تأثیر مستقیم بر جای می‌گذارند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع و همچنین مباحث دیگر در ارتباط با استرس شغلی، دانلود و مطالعه فایل PDF کامل این مقاله که از کتاب استرس شغلی به تألیف رندال راس و الیزابت آلتمایر و ترجمه غلام رضا خواجه‌ور گرداوری شده است مفید خواهد بود.

شما می توانید فایل PDF کامل این مقاله را پس از ثبت نام یا ورود دریافت نمایید

[restrict]

دریافت PDF کامل این مقاله

دانلود PDF

[/restrict]